Jan De Wilde en de poppen

Jan de Wilde is niet alleen een uitmuntend muzikant, zoals blijkt uit DIT artikel. Neen, hij is ook een fantastisch poppenspeler. Met zijn vrouw Lieve Van Steenberghe en Jan en Karel Kieckens hanteerde hij zes jaar lang de poppen in ‘Het heel Klein Kunsttheater’.

Uit ‘Het Nieuwsblad’ van 06 december 2005 :

"Al van in onze prille jeugd speelden we elk afzonderlijk poppenkast voor de kinderen in de straat'', zegt Jan Kieckens. ,,In 1964 hadden we een eerste gezamenlijk optreden. Het was ter gelegenheid van de 11-juli viering in de Sint-Job club. We oogstten meteen succes.''

Het Heel Klein Theater bracht stukken voor kinderen en voor volwassenen. ,,We speelden eigenlijk zonder écht scenario'', zegt Jan de Wilde. ,,We hadden de grote leidraad in ons hoofd. We gaven de voorkeur te spelen in de stijl van Commedia dell'arte . We brachten dan ook logischerwijs nooit twee keer hetzelfde. Een stuk kon wel uren uitlopen. We gingen zo in het spel op dat we na elke voorstelling even moesten bekomen. Ik zakte eens bijna van vermoeidheid door mijn knieën.''

,We hanteerden zelfgemaakte handpoppen'', vertelt Jan Kieckens. ,,Het is handiger en naar het publiek toe veel directer. De bekendste figuren waren zijn Oskar en Kadol. Oskar was een slappeling. Zijn kat Kadol had het thuis voor het zeggen. Eén van de hoogtepunten uit ons kort theaterleven was zeker De Stomme van Portici.''

,Na zes jaar stopte ons viertal met spelen. ,,Onze studietijd was ten einde en iedereen ging een andere richting uit'', zegt Jan Kieckens. ,,We hebben ons in deze korte periode van spelen met de poppen rot geamuseerd.''

Over het theater en poppen kon men het een en ander leren in de afdeling Van Troubadours tot Aabazjoer op de poppententoonstelling Opzij Opzij Opzij . ,,Ik ben blij dat onze fraaie handpoppen op zolder bewaard bleven. De tentoonstelling roept mooie herinneringen op.'' 

De tentoonstelling werd door het stadsmuseum georganiseerd naar aanleiding van het 15 jarig bestaan van Aabazjoer . Er was in het overzicht in het museum dan ook veel aandacht besteed aan de ontwikkeling en groei van dit stangenpoppentheater. 

In het Cultureel Centrum De Werf was er van 3 december 2005 tot 29 januari 2006 ook een overzicht van het hedendaagse figurentheater in Vlaanderen met figuren uit twaalf bekende poppentheaters. ‘Van troubadour tot Aabazjoer’ was een historisch overzicht van het poppentheater in Aalst.

De Bende van Richaar’ is een Aalsters poppentheatergezelschap dat in 2010 zijn vuurdoop beleefde met het stuk ‘Richaar den Derden’, gebaseerd op ‘Richard III’ van Shakespeare. In december 2012 en januari 2013 slaat de bende opnieuw toe met de gloednieuwe voorstelling ‘Romeo en Julia’, eveneens gebaseerd op een stuk van Shakespeare.

Hoewel ‘De Bende van Richaar’ als gezelschap nog niet zolang bestaat, vinden we toch de broers Jan en Karel Kieckens, Jan De Wilde en Lieve Van Steenberghe als ervaringsdeskundigen terug in dit spektakel.

Jan ging op zoek naar mensen die wilden meewerken aan een nieuw project en die zoektocht bleef niet zonder resultaat: zo ontstond ‘De Bende van Richaar’, een gelegenheidsgezelschap dat verschillende mensen uit de vruchtbare Aalsterse toneelwereld samenbracht. 

In 2010 bracht deze groep enthousiastelingen het stuk ‘Richaar den Derden’ op de planken, naar de tragedie van Shakespeare. Het oorspronkelijke stuk uit de 16e eeuw onderging grondige aanpassingen: de tekst werd door Jan volledig vertaald naar het Aalsters. 

De traditionele rivaliteit tussen Aalst en Dendermonde sloop het stuk binnen en van de 40 originele personages werd bijna de helft geschrapt. 25 gloednieuwe poppen, door Jan eigenhandig gesneden, verschenen op het podium. Het snijden van de marionetten, die erg technisch in elkaar moeten zitten om manipulatie mogelijk te maken, is een bijzonder tijdrovend ambacht, maar het resultaat mag er zijn: de poppen zien er stuk voor stuk prachtig uit!

Jan De Wilde nam de stem van hoofdfiguur ‘Richaar’ voor zijn rekening en verder herkennen we natuurlijk onmiddellijk de warme stem van Anton Cogen als ‘de Prins van Nievekeirken’. 

Omdat spelen en grote stukken tekst memoriseren tegelijkertijd niet eenvoudig is, kiest het gezelschap ervoor om de stemmen van de personages op voorhand op te nemen en die klankband dan tijdens de voorstelling te laten afspelen. Er zijn uiteraard nadelen verbonden aan deze manier van werken, er kan niet meer geïmproviseerd worden, maar een voordeel is alvast dat de teksten heel goed bewerkt kunnen worden, en er niets verloren gaat.

‘Richaar den Derden’ werd een enorm succes. De voorstelling werd zelfs geselecteerd voor het Koninklijk Landjuweel, een festival dat kwaliteitsvolle amateurtheaterproducties wil bekronen. 

Vanaf december 2012 waagt ‘de Bende van Richaar’ zich met het stuk ‘Romeo en Julia’ voor de tweede keer aan een klassieke Shakespeareaanse tragedie. ‘De smertelijke histoere van Julia en heire schoeine Romeo’ werd opnieuw een eigenzinnige voorstelling, waarin een oud Engels drama moeiteloos door Oilsjterse marionetten tot leven gebracht werd.

In 2016 volgde dan een herneming van 'Een schots en schief stik'. Officieel heet het marionettenspel voluit 'Een Schots en Schieëf Stik, vol onweir, doisternis en bloed'. In het Engels refereert men naar The Scottish play"

De naam Macbeth uitspreken in een theater, dat brengt ongeluk. Op internet vind je lange lijsten met ongelukken die zijn gebeurd door deze naam toch uit te spreken - er zijn zelfs al doden gevallen. 

Wij spreken hier dus over een 'Schots en Shieëf stik'", zegt Jan Kieckens.

Jan heeft een diploma regie maar deed er tot voor de oprichting van de Bende van Richaar in 2009 eigenlijk nooit iets mee. Hij verdiende zijn dagelijks brood als schrijnwerker. In 2009 werd hem door poppentheater Aabazjoer gevraagd om enkele houten marionetten te maken. De eigenlijke bedoeling was om samen een voorstelling op te zetten, maar het was duidelijk dat hij en Eddy De Laender (van Aabazjoer) een verschillende visie hadden. 

Uiteindelijk heeft deze andere visie ertoe geleid dat de Bende Van Richaar op zijn eigen is begonnen. 

Zij hebben zich sindsdien gespecialiseerd in het werk van Shakespeare, maar er is ondertussen wel respect voor de collega's van Aabazjoer gebleven.  Jan heeft van Eddy ooit een houten marionet gemaakt en ze hem cadeau gedaan. Deze heeft ze echter nooit gebruikt in een poppenspel. 

Toen Eddy overleed was Jan uiteraard zwaar 'getoucheerd' toen hij op de begrafenisplechtogheid de pop terugzag. Ze stond naast de kist. Hij moet ze toch mooi gevonden hebben", zegt Jan.

Na de voorstelling van 2016 had ik zelf het voorrecht om ook even achter de schermen te mogen kijken. Het is echt ongelooflijk wat die mensen op het podium presteren. Zo'n 'popje' weegt al gauw door, dus je kan je voorstellen wat dat met rug, armen en schouders doet na een hele avond, dag na dag, week na week.

Enkele malen heeft men ook al een 'ongelukje' gehad op de scene. Zo viel tijdens een gevecht het hoofd van één van de poppen onverwachts af. Het publiek vond het echter goed, en er werd besloten om dit zo elke avond te hernemen. Niet gemakkelijk natuurlijk, een kop laten rollen op commando ...

Bronnen : 

HLN Regionaal

Het Nieuwsblad regionaal 6 december 2005 

Eigen interview met Jan na 'Een schots en schief stik'