Fort Chambrol

Een heus fort in Aalst ? Neen hoor. 

Hoewel wel degelijk zo vermeld in de naamgeving, gaat het hier niet over een ‘echt’ fort, met ridders en zo. 

Neen, het ‘Fort Chambrol’ was een populaire volkswijk te Aalst in de buurt van de H. Hartparochie. Het ging meer bepaald over de sociale woonwijk aan de Jan Bijl-, Jasmijn- en Tulpstraat. 

Heel vroeger hebben daar nog houten noodwoningen gestaan.

Deze houten woningen stonden zowel op de wijk Heilig Hart op het Vicaplein (grond behorende aan de familie De Vis) als op het plein achter de kerk van Mijlbeek.

De naam komt van de verschansing in de rue de Chambrol in Parijs, waar in 1899 antisemitische activisten gedurende 38 dagen een belegering van de politie doorstonden.

Het 'fort Chambrol' werd de naam voor de Aalsterse barakken, die voor de politie ook een moeilijk te nemen barricade waren. Nu nog is bij de speciale interventie-eenheid van de federale politie 'een fort Chambrol' de codenaam voor een verschansing in een huis van een gewapende burger. 

De armoede en het aantal kinderen was er zeer groot, alhoewel deze van het Heilig Hart het iets beter hadden door de liefdadigheid van de "Madammekes". De ‘madammekes’ waren dames van de hogere klasse, zoals bijvoorbeeld de vrouw van brouwerij De Blieck die aan liefdadigheid deden en voedsel aan de kinderen lieten uitdelen.

De naam ‘madammekesschool’ kwam er omdat er les werd gegeven door gehuwde leraressen, en dat in tegenstelling tot de katholieke scholen waar de leraressen altijd nonnen of juffrouwen waren.
De Madammekesschool is de "Stedelijke Kleuterschool " in de Hovenierstraat 86, deze school werd opgericht in 1876 en bestaat nog altijd.

In totaal stonden er ca. 160 barakken verspreid over vier plaatsen: Bergemeersenstraat, Onze Lieve Vrouwplein, Rapenstraat en Jan Bijlstraat. 

Omdat de plaatsing ervan slechts een noodoplossing was werd er zelfs geen riolering of persoonlijk toilet voorzien.  De barakken waren geplaatst zonder een bepaald plan en met weinig of geen tussenruimte.

De meeste van deze barakken waren "tweedehands" want ze kwamen van het "houten dorp" aan het Volksplein waar de eerste sociale woningen gebouwd werden. 

De barakken hadden geen vloer en stonden dus gewoon op de aarde. Deze pleinen waren namelijk nog niet geplaveid.

Gans het geheel vormde een groot doolhof dat zeker te mijden was voor personen die er de weg niet kenden. Zeker 's nachts was dit een heel gevaarlijke omgeving. 

De mensen woonden er in erbarmelijke omstandigheden, sommige barakken waren tweewoonsten. Ruzies en vechtpartijen waren er dagelijkse kost, en ook de zedelijkheid liet vaak te wensen over.

De bewoners van deze barakken werden door de rest van de omgeving gemeden als de pest, en de kinderen werden uit de snoepwinkels weggejaagd uit schrik dat ze iets zouden stelen.

Het ergst waren echter de meeste vaders die het weinige geld dat er soms was,  gingen verdrinken en dan hun kinderen of vrouw buiten gooiden om te gaan bedelen. 

De beste herinneringen hadden de kinderen van de barakken van Mijlbeek aan de familie Pfaff (familie en ouders van Jean-Marie) die er ook woonden, maar dan wel in hun eigen – mooie - woonwagens.
Zij deelden regelmatig eten uit aan hun buren. 

In de loop der jaren werden niet meer gebruikte barakken afgebroken en in januari 1952 werd de rest gesloopt. Het was pas begin 1960 dat ook de laatste twee werden afgebroken. Het puin werd ter plaatse op een hoop gegooid, met petroleum overgoten en in brand gestoken om de eventuele verspreiding van ziektes tegen te gaan.

Die afbraak is terug te zien op een 8-mm film van Charles Van Der Gucht waarvan een kopij in het bezit is van het stedelijk archief. Deze filmen zijn ook enkele jaren geleden gedurende een paar weken afgespeeld geweest in de grote zaal van het Belfort, en waren daar toen ook te koop.

De naam werd ondertussen ook gegeven aan een wielerclub. Deze feitelijke vereniging (die op vandaag nog bestaat, en bloeit als nooit tevoren) werd gesticht in 1973 onder de naam " Wielertoeristen Chambrol " onder impuls van o.a. Gilbert Van Geert, die op dat ogenblik het " Clubhuis " (lokaal van de Koninklijke Harmonie en het Werk der Volkstuinen) op de Kouterbaan uitbaatte. 

De vereniging, WTC Chambrol, werd genoemd naar het genoemde " Fort Chambrol ". In 1999 werd het stamlokaal overgebracht naar café De Kletser aan de Grote Baan in Herdersem, waar momenteel nog steeds de uitvalsbasis voor de WTC Chambrol is gevestigd.

Hier nog drie artikeltjes uit de lokale kranten over het 'fort Chambrol' : 

Bronnen :

Interview Kamiel Sergant voor schoolkrant in de jaren '80

Kind overreden : De Werkman 28 april 1911

Aalst en omliggende : Het Land van Aelst 14 juni 1903
Overstromingen : De Werkman 4 maart 1910