Gijzegem is een middelgrote gemeente van 466 hectare en 2.581 inwoners, gelegen ten westen van de gekanaliseerde en de oude Dender.
Belangrijke verkeerswegen doorkruisen de gemeente, namelijk de Steenweg op Aalst en de Dendermondse steenweg.
Tot in 1644, zogenaamd "dienstmanschap", namelijk gemeente waar de heren zelf recht mochten spreken. De heerlijkheid is in 1399 in het bezit van Robert van Leeuwergem, 1421 bezit van de familie Godevaerts, eind 15de eeuw, deels in bezit van de familie Godevaerts en de familie Boccaert. Jan van Royen draagt het eerst de titel van heer van Gijzegem. Woongemeente voor pendelaars. Dorpskern waarrond villawijken waarvan de meest recente in het gebied ten noorden, tussen de Dender en de Steenweg op Dendermonde. Sociale wijk tussen de Driesstraat en de Kleine Driesstraat.
Het deeltje -gem is een Germaans woord dat zoveel betekent als 'huis van'. Gijzegem betekent dus 'Huis van Gijs' en dit was dus meteen ook het eerste huis van het dorp.
Tot eind 1976 was Gijzegem een zelfstandige gemeente, maar bij de grote fusie op 1 januari 1977 werd Gijzegem opgenomen in de stad Aalst.
Bekend is het Sint-Vincentiusinstituut van de Zusters a Paolo, deze congregatie is in 1818 gesticht door de Gijzegemse barones Elisabeth de Robiano. De oude refter van de school vormt een prachtig voorbeeld van art-deco (maar is jammer genoeg niet toegankelijk voor publiek).
Wandelclub de Kadees heeft tijdens de winterwandeling in de refter vaak een controlepost. Een unieke gelegenheid om dit meesterlijk stukje kunst eens te komen bewonderen
Gijzegem telt ook verschillende scholen. Zo zijn er twee basisscholen en een school waar secundair onderwijs gegeven wordt, het Sint-Vincentius Instituut a Paulo dat richtingen uit ASO en TSO biedt. Het is een van de grootste scholen uit de omgeving met meer dan 1000 leerlingen.
Bezienswaardigheden :
- De classicistische Sint-Martinuskerk uit 1772 met beschermd kerkorgel van de familie van Peteghem.
- Schandpaal, werd pas in 1960 ontdekt.
- Kasteel - het slot werd in 1614 verwoest en vervangen door een nieuw, dat in 1809 werd gemoderniseerd. Dit werd op zijn beurt in 1954 gesloopt en vervangen door en modern gebouw, dat aan het voorgaande herinnert. Van het oorspronkelijke landgoed van de familie Goubau, heren van Gijzegem en Mespelare, is enkel een schilderachtige hoeve, het Pachthof en de inrijpoort bewaard gebleven.
- Paters Oblaten van Maria - hoofdhuis en het scholastikaat gelegen in de Vereeckenstraat
- Moederhuis der Zusters van de H. Vincentius a Paulo gelegen in de Pachthofstraat, gesticht door Elisabeth de Robiano, barones le Candèle.
In Gijzegem speelt de voetbalclub KRC Gijzegem-Aalst.
Bronnen :
De Potter F-Broeckaert J : Geschiedenis van de gemeente der provincie Oost-Vlaanderen, Gent (1895), reeks V, dl.II
Het is samen met Baardegem, Meldert en Moorsel een van de vier "Faluintjesgemeenten".
Het grenst aan Aalst, Moorsel, Hofstade, Gijzegem en Wieze. Herdersem is vooral bekend door zijn zeer levendige Sint-Antoniusverering en -viering in het weekend omstreeks de feestdag van de H. Antonius abt (17 januari).
Naar alle waarschijnlijkheid was er in de zevende eeuw in Herdersem al bewoning. Het gebied werd beschermd door een versterking op de plaats Ham. Rond 868-869 duikt de naam Hardigisheim op in de bezittingenlijst van de abdij van Lobbes. De naam Hardigisheim betekent woonplaats van Hardigis of Harding. Herdersem maakte deel uit van het Graafschap Vlaanderen en kwam in de 11de eeuw in handen van de familie de Herdersem. Vanaf de 13de eeuw verandert de heerlijkheid een aantal keer van eigenaar tot ze in 1619 in het bezit komt van de familie Valdez. Hierdoor verkrijgt ze de titel van baronie.
Vanaf de 20ste eeuw werd landbouw minder en minder belangrijk in Herdersem en kwamen de eerste vormen van industrie op, waaronder een betoncentrale en een fabriek van textielmachines. Op 1 januari 1977 fusioneerde Herdersem met Aalst. Ondanks protest van een deel van de inwoners maakt het dorp vanaf dan ook deel uit van Groot-Aalst.
Op 17 januari vieren ze in Herdersem het naamfeest van de patroonheilige Sint-Antonius-Abt. Sint-Antonius wordt afgebeeld met een varken. Hij wordt aangeroepen tegen allerhande kwalen bij mens en dier.
Trekker in het feestgebeuren is de ‘Gilde van Sint-Antonius’. Deze organisatie is sinds 1663 onafgebroken werkzaam en houdt de traditie levend. De viering in Herdersem gaat terug tot het einde van de 17de eeuw. Toen brak de pest in de regio uit. De inwoners van het naburige Moorsel ondernamen een bedevaart naar Herdersem. De pest leek daarop geweken. Het vormde het begin van een lange bedevaartstraditie.
Op zondag is er de Sint-Antoniuskermis. De dag vangt aan met een eucharistieviering. In de namiddag gaat de Sint-Antoniusstoet uit. In de stoet lopen een kleine 20-tal groepen mee. Na de stoet is er de traditionele pensenworp. Aan de pensen zijn er prijzen verbonden. Op maandag is er de Moorselse Mis. Een priester uit Moorsel gaat deze mis voor. Voor de aanvang van de viering werden er allerhande offergaven ter ere van Sint-Antonius verzameld. De offergaven worden na de viering in het kerkportaal per opbod verkocht. De offers bestaan uit: varkenskoppen, worsten, vlaaien, enz.
Bezienswaardigheden :
- de sacristie van de voormalige parochiekerk (gebouwd in 1764)
- de O.L.V. Ten Beeldeken kapel
- de gerestaureerde Van Peteghem- en Vereeckenorgels in de O.L.V. Hemelvaartkerk (de parochiekerk van O.-L.-Vrouw-Tenhemelopneming (1859-1861))
- de pastorie gebouwd in 1866
- de 15de-eeuwse bakstenen kapel van O.-L.-Vrouw ten Beeldeken (ter Linden, bij Sanderus vermeld als Onservrouwe ter Lynde)
- talloze 19de-eeuwse wegkapellen
- het borstbeeld van Alfons de Cock (de grondlegger van de wetenschappelijk folklore of volkskunde in Vlaanderen)
- het sashuis (1768-1769, vernieuwd in 1865)
- het laat-classicistische herenhuis de Liser ( gebouwd in 1817)
- het Monnikenhof met 17de-eeuwse kern
- de oude sasbrug uit 1860, in 1976 verplaatst naar de omgeving van de huidige Wiezebrug
- de restanten van de beemdlandschappen aan de oude Dender in het pittoreske Denderland.
In Herdersem speelt de voetbalclub SK Herdersem in de provinciale reeksen van de KBVB.
Daarnaast speelt voetbalclub "Patro Herdersem" sinds 1959 in de Katholieke Sportfederatie.
Zoals vele dorps- en stadsbewoners hebben ook de inwoners van Herdersem een eigen spotnaam. De meest bekende en verspreide spotnaam is "Meiviskoppen", een minder bekende en gebruikte "Walen".
Verklaring Meiviskoppen: In Herdersem was het vroeger in mei altijd kermis. Dan kwamen er veel visleurders van Baasrode, Mariekerke en omstreken met meivis, die rond die tijd veel gegeten werd. Dit feit was voldoende om de inwoners van Herdersem Meiviskoppen te noemen.
Verklaring Walen: Het Herdersemse dialect verschilt erg van de dialecten van de omliggende gemeenten en daarom konden die de inwoners van Herdersem moeilijk verstaan, net zoals ze de Walen (die Frans spraken) moeilijk konden verstaan.
Hofstade ligt net ten noorden van het stadscentrum van Aalst. De Molenbeek-Ter Erpenbeek mondt er uit in de Dender.
Hofstade komt van het woord hofstede. Dit is een ietwat verouderd woord voor een boerderij met gronden eromheen, eventueel afgeschermd met een omheining.
Het wapenschild van Hofstade is uitgereikt op 29 april 1818 en licht aangepast op 1 september 1932.
Het origineel specificeerde geen achtergrondkleur en geen kleur van de bek en de poten van de duif. Dit werd rechtgezet in 1932.
De betekenis van de duif op het wapenschild is niet gekend; er zijn geen historische zegels bekend van het gemeentebestuur. De duif is waarschijnlijk gekozen in 1813 - toen de vraag naar een wapenschild gesteld is - als een symbool voor vrede. Dit kan men ook afleiden uit de olijftak die de duif in de bek heeft.
De oorsprong van het dorp Hofstade is terug te leiden tot een nederzetting die twee eeuwen voor Christus werd gesticht, toen de oorspronkelijke Keltische bevolking werd verdreven en vermengd met Nerviërs, die van over de Rijn trokken. Een kleine nederzetting bevond zich in deze periode aan de vondelbeek aan de zuidelijke voet van de Steenberg. Wellicht waren het een paar kleine hoeven. Urne- en beenderbrandgraven getuigen van hun bestaan.
In de Romeinse periode, meer bepaald rond het jaar 50 na Christus, bestond er op dezelfde plaats een nederzetting met een tempeltje op de top van de Steenberg. Dit dorpje had wellicht reeds een aantal winkeltjes en het tempeltje op 'fanum' werd niet alleen bezocht door de dorpsbewoners, maar ook door bedevaartgangers. De offerkuilen die er zijn aangetroffen getuigen daarvan.
De tempel werd door brand vernietigd, en in het jaar 150 werd er een nieuwe tempel opgetrokken naar Keltische traditie. Een luxueuze villa van 9 bij 20 meter met centrale verwarming dateert van dezelfde periode.
Bij de Frankische landinname werden de eerst de ontboste kouters in gebruik genomen. Een Frankische nederzetting bevond zich in de buurt van waar tegenwoordig de Blekte ligt. Aan de Keizer (aan het einde van de Molenkouter) bevond zich indertijd het landgoed van de familie Hasso, later het hof van Essegem.
Vanaf de twaalfde eeuw werden er duchtig gronden ontbost en in cultuur gebracht. Hoeven, verspreid over het grondgebied, kwamen gedurende de middeleeuwen tot stand. Uit deze periode dateren het Koningshof (verdwenen in 1400), het Reutelhof, het Hof te Ginderneder, het Hof te Kokenen, Hof te Wachene, Hof ten Bos en Hof ter Beke (het Gooiken, waarvan de grachten recent gedempt werden). Er waren ook twee kastelen: het Kasteel ten Bos op de Kamdries (tweede deel Zijpstraat) en het Kasteel te Wachene, wat in 1468 het eigendom was van Gelein vuter Swane, hoogbaljuw van Aalst.
Op de Molenbeek stonden twee middeleeuwse watermolens: de Middelmolen op de Molenkouter en de Overmolen op de Blekte, en één op de Dender: de Nedermolen of Kerkhofmolen. In 1384 werd er een nieuwe windmolen gebouwd op het Weiveld waar reeds eerder een molen stond. De plaatselijke benamingen met 'Kam' verwijzen naar de middeleeuwse brouwerijen: de Kamdries, genoemd naar een brouwerij verbonden aan het hoften Bos, de Merenpraetkam en de Kammeers, nabij de huidige Kammenstraat.
Op 1 januari 1977 werd Hofstade een deelgemeente van Aalst.
Bezienswaardigheden ;
- Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk : De parochiekerk van Hofstade is gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en kent een lange bouwgeschiedenis met twee belangrijke vergrotingen. Er is waardevol meubilair en een aantal kunstvoorwerpen.
De kerk bestaat uit het middenschip met twee zijbeuken van vijf traveeën, een vieringtoren, twee transeptarmen en een koor. Boven het uurwerk op de toren, staat het jaartal 1770. Aangebouwd zijn aan de zuidoostkant een traptoren, de zogenaamde Barbaratoren, in een hoek gevormd door een transeptarm. Tegen elke transeptarm is een sacristie gebouwd.
Het koor, het oudste gedeelte van de kerk in vroeg gotische stijl, gaat terug tot in de dertiende eeuw en werd in de vijftiende eeuw en later veranderd en uitgebreid. Uit de laatste periode dateren de transeptarmen en de toren. Het gebouw werd meermaals vernield door de Geuzen en ook door natuurgeweld liepen toren en dak meer dan eens schade op.
Een gedenksteen in de kerk uit 1749 herinnert aan een verbouwing van het koor en de afwerking van de zijbeuken.
In 1875 werd de kerk aanzienlijk vergroot en werd het koor in zijn oorspronkelijk vroeg-gotische stijl herbouwd. De zijbeuken en het middenschip bleven tot dan toe onder één bedaking.
De kerk werd een laatste maal vergroot in 1897. Hierbij verdwenen de restanten van de vroeg-gotische kerk: de vensterkruisen (monelen) van twee ramen en de schoren van de kroonlijst onder de goot. Bij de verbouwingen werd in de eenvoudige neogotische westgevel de gotische deuromlijsting uit de vijftiende eeuw hergebruikt.
Het kerkinterieur dateert midden achttiende eeuw en is voorzien van kwaliteitsvolle interieurelementen. De inrichting van het hoogkoor en de transeptarmen zijn eind negentiende eeuw aan de neogotische smaak aangepast. Er staan drie altaren, twee koorbanken (1898), zes biechtstoelen en een Van Peteghem-orgel (1762). De preekstoel (1820) is een kunstwerk van Jan-Frans van Geel, en domineert de aanblik van het middenschip.
Omstreeks 1920 werd de kerk bevloerd met zwarte en witte marmeren vloertegels, met ster- en andere motieven.
Artistiek en historisch waardevol is het gotische eikenhouten beeld dat Christus met de rietstok voorstelt, daterend uit omstreeks 1420. In de sacristie worden enkele zeer waardevolle kunstschatten uit de zeventiende en achttiende eeuw en textielvoorwerpen bewaard.
- Het kerkhof : De kerk is omgeven door het oude kerkhof, beplant met enkele hulststruiken en sierlijk gesnoeide taxusbomen. Enkele merkwaardige historisch belangrijke oude grafzerken bleven bewaard. Ze staan opgesteld tegen de gevels. Aan de westelijke gevel hangen twee gedenkplaten ter herinnering aan de slachtoffers uit de Eerste Wereldoorlog. De zandstenen kerkhofmuur die volledig rond de kerk loopt, werd heropgebouwd in 1858. In 1950 werd de roepsteen aan de kerkhofmuur verplaatst om plaats te maken voor het oorlogsmonument ter herinnering aan de slachtoffers van beide wereldoorlogen. Het monument staat naast de vrijheidsboom, geplant ter herinnering aan de wapenstilstand in 1918. Kerk en kerkhofmuur zijn sinds 1974 samen een beschermd monument.
In Hofstade speelt de club KSC Wilskracht Hofstade.
Meldert telt bijna 3000 inwoners. Het dorp ligt ten oosten van het stadscentrum van Aalst, tegen de grens met Vlaams-Brabant.
De totale oppervlakte is 882 ha, het aantal inwoners bedraagt op zowat 2.800.
Het wapenschild bestaat uit twee aaneengesloten schilden: het rechtse van zilver met een leeuw van sabel (zwart), geklauwd en getongd van keel (rood) en het linkse gedeeld,
1. van goud met een leeuw van keel, omsloten door een geleliede en tegengeleliede streep, binnenzoom van hetzelfde,
2. van keel met een degen, de punt naar onder gericht en over het geheel twee sleutels schuingekruist, de baarden naar boven en naar buiten gekeerd, het geheel van zilver.
Meldert is de meest landelijke en meest groene van de vier "Faluintjesgemeenten". Het was het centrum van de hopteelt in de streek Asse-Aalst, ook wel Klein Poperinge genoemd.
Meldert ligt in de schaduw van de Abdij Affligem en het grootste deel van het grondgebied behoorde er vroeger ook toe.
De naam Meldert wordt voor het eerst vermeld in 1151, bij gelegenheid van een overeenkomst tussen de abdij van Affligem en Bernerus, heer van Moorsel. De schrijfwijze van de naam bleef in de loop van de eeuwen ongewijzigd. De betekenis ervan blijft onzeker. Wellicht werd de naam afgeleid van een plant, de melde of milde, die geteeld werd als groente in de trant van spinazie. Meldert zou dan betekenen: grond met meldekruid.
De gemeente behoorde tot het Land van Asse en maakte aldus deel uit van het Hertogdom Brabant. De heren van Asse oefenden er het bestuur uit. Ook de heren van Moorsel en Wieze hadden eigendommen op Kokerij en Nievel, twee belangrijke wijken van Meldert.
Het grootste deel van het dorp behoorde toe aan de nabijgelegen abdij van Affligem, terwijl ook de vrouwenabdij van Vorst er uitgestrekte domeinen bezat. Tot 1259 vormden Baardegem en Meldert één parochie. De opgang en bloei van Meldert hing zeer nauw samen met die van de Affligemse abdij.
Deze bezat hier onder andere het hof te Mutsereel en het hof te Putte, twee nog bestaande gebouwen. De Affligemse bezittingen te Meldert rendeerden vooral door de uitbating van de plaatselijke zandsteengroeven, waaruit de steen via de Dender te Herdersem in grote delen van Europa werd verspreid.
Net zoals de abdij Affligem werd Meldert gebrandschat en vernield in de 14de, 16de, 17de en 18de eeuw. Ongeveer één derde van de oppervlakte van het dorp bestond tot in de 18de eeuw uit bos. Het Kravaalbos is daar nog een restant van. Meldert-vijver is een overblijfsel van de grote potvijvers die de abdij Affligem in de streek had aangelegd voor viskweek en energie voor de watermolens. De Mooie Molen (16de-eeuwse kern) aan de overkant is daar nog een typisch voorbeeld van.
De monumentale zandsteen op het dorpsplein van Meldert herinnert aan de rijkdom en de economische bedrijvigheid van toen. Via de Aart aan de Dender te Herdersem werd deze steen verscheept richting majestueuze bouwwerven zoals de O.L.V.-kathedraal te Antwerpen, de Dom van Keulen en de kathedraal van Amiens.
Het vroegere landschap werd bepaald door talrijke hopaanplantingen. Nu blijven er slechts een paar hopvelden meer over. Enkele streekbieren worden nog met deze hop gebrouwen.
Het levende hopmonument op het dorpsplein is een eerbetoon aan die teelt.
Het driehoekig dorpsplein, de Sint-Walburgakerk uit de 14de eeuw, de Molenvijver, het Kravaalbos en enkele mooie hoeves zijn meer dan opmerkelijk.
Bezienswaardigheden :
- De dries of het driehoekig dorpsplein, een overblijfsel uit de Frankische periode
- De 14de-eeuwse Sint-Walburgakerk (met Van Peteghem-orgel) uit lokale witte zandsteen met geklasseerde kerkhofmuur en kerkhof rondom de kerk
- De pastorie
- De 16de-eeuwse Sint-Rochuskapel, omgeven door enkele merkwaardige bomen
- Een groot aantal wegkapelletjes en boerderijen, en natuurlijk ook het prachtige Kravaalbos, beschermd als landschap
- Het Hof te Mutsereel (17de eeuw), beschermd als monument, en met de bijgebouwen als dorpsgezicht
Moorsel telt ruim 4600 inwoners en is 943 ha groot.
Moorsel, Baardegem, Herdersem en Meldert worden ook wel de Faluintjesgemeenten genoemd.
In de heiligenlevens van Berlinde en Goedele is sprake van een klooster in Moorsel, weliswaar met tegenstrijdige informatie. Bij Berlinde leest men over een intrede rond 670 in een klooster dat gewijd was aan Onze-Lieve-Vrouw en dat na de dood van haar vader door Hunnen werd verwoest. Goedele zou begraven zijn in een (niet-bekende) Sint-Salvatorkerk van Moorsele, waar Karel de Grote haar kwam vereren door een klooster te stichten, dat nadien door Denen gebrandschat werd.
Hoewel opgenomen in het Monasticon belge, is de meest waarschijnlijke conclusie dat het klooster van Moorsel nooit bestaan heeft.
Bezienswaardigheden :
- Aan de Affligemse abt Karel van Croy heeft Moorsel een prachtig waterkasteel te danken.
Dit optrekje werd in 1520 gebouwd als een ‘Séjour de plaisance’, een lustoord voor de abt, die zich zoals de bronnen verhalen, ‘de volle vrijheid gaf aan zijn wereldse driften’.
Vanuit het kasteel van Moorsel vielen de geuzen in 1581 Aalst aan.
Dit kasteel is nu privédomein en niet meer toegankelijk voor publiek.
- Tussen het waterkasteel en de Abdij Affligem ligt het natuurgebied Faluintjes, waar het heerlijk wandelen of fietsen is.
Elk jaar wordt in een van de Faluintjesgemeenten het folklorisch feest de Pikkeling georganiseerd. Tijdens de Pikkeling is in Moorsel op het dorp een bloementapijt te zien dat een typisch tafereel uit de tijd van toen uitbeeldt. Traditioneel wordt er op elke Pikkeling-zondag een handgemaakt pikkelingjuweel geworpen. Het juweel wordt jaarlijks vervaardigd door Veronique De Proft (goudsmid).
- De Sint-Gudulakapel, die een herinnering is aan de Moorselse legende van Sint Goedele. Zoals vele bouwwerken van de 15de, 16de eeuw is ook deze kapel opgetrokken in Meldertse zandsteen.
Leireken, een oude spoorwegroute, nu ingericht als fietspad. De route loopt van Aalst naar Londerzeel.
Oud gemeentehuis gelegen op de Caelberg
Elk jaar wordt in een van de Faluintjesgemeenten het folklorisch feest de Pikkeling georganiseerd. Tijdens de Pikkeling is in Moorsel op het dorp een bloementapijt te zien dat een typisch tafereel uit de tijd van toen uitbeeldt. Traditioneel wordt er op elke Pikkeling-zondag een handgemaakt pikkelingjuweel geworpen. Het juweel wordt jaarlijks vervaardigd door Veronique De Proft (goudsmid).
In Moorsel speelt de voetbalclub KSC De Schroevers Moorsel.
De club speelt op een terrein aan de Exterkenstraat.
Moorsel heeft zoals vele andere dorpen ook een volksfiguur.
Zo had men hier Domien Camiel De Rop of Pee Klak zoals de mensen hem noemden.
Bronnen :
Ludo Milis, "Monastère de Moorsel", in: Monasticon belge, vol. VII/2, Luik, 1972, p. 195-198
Dirk van de Perre, "De Vita Sanctae Berlendis en de Miracula Sanctae Berlendis. Teksttraditie, datering, auteurschap en historische kritiek", in: Jaarboek voor middeleeuwse geschiedenis, 2005, nr. !, p. 23-46
Nieuwerkerken heeft een oppervlakte van 7,28 km² en telde
in 2007 5727 inwoners.
Het wapenschild dateert uit 1840. Het stelt de kerk voor en drie gehelmde hoofden. Het wapen is afgeleid van het wapen van de familie de Waepenaert, meer bepaald van Jan de Waepenaert die in 1844 burgemeester was van het dorp. Het wapen werd toegekend bij Koninklijk Besluit van 9 oktober 1844.
De gemeente bestaat uit verschillende wijken : Bremt,
Dries, Edixvelde, Laar, Maal, Pijpenbeek, Restert en Zurendries.
Edixvelde
bevindt zich op de grens van Nieuwerkerken met Erpe en Mere, beide
deelgemeenten van Erpe-Mere. De naam "Nieuwerkerken" wordt reeds sedert 1480
gebruikt. Vroeger werd het dorp aangeduid met de naam "Nieukercke",
in 1378 werd het "Nuwerkerken" en in het Latijn "Nova
Ecclesia". De deelgemeente daalt van west naar oost.
Het hoogste
punt van Nieuwerkerken bevindt zich aan het einde van de Bremtstraat en steekt
ongeveer 50 meter boven de zeespiegel uit. Het laagst gelegen gebied is "'t Sluisken", op
de grens tussen Aalst en Nieuwerkerken. Dit punt ligt op 9 meter boven zeeniveau. Nieuwerkerken ligt op de overgang van de Dendervallei
naar een licht heuvelachtig gebied. Even over de grens van Nieuwerkerken ter
hoogte van de Jeruzalemstraat (Erpe-Mere) worden deze hoogteverschillen erg
duidelijk. De grond bestaat hoofdzakelijk uit een kleilaag, die
dikwijls 8 meter dik kan zijn. Daaronder worden er vaak laagjes zand, rolkeien
en grint aangetroffen die verschillen naarmate de hoogte. Nieuwerkerken behoort
tot zandig-leem of zandig-klei Vlaanderen. Door Nieuwerkerken lopen verschillende beken : de
Bremtbeek, de Edixveldebeek, de Zuidbeek, de Laarbeek, de Siesemgembeek en de
Hoezebeek. De naam van de beek komt vaak overeen met de naam van de wijk. Zo
ontspringt de Edixveldebeek bijvoorbeeld logischerwijs in Edixvelde. De
richting van de loop is over het algemeen van west naar oost. Alle beken monden
rechtstreeks of onrechtstreeks uit in de Dender. Sommige beken vormen ook de
natuurlijke grens van de deelgemeente. In Nieuwerkerken speelt de voetbalclub KVC Eendracht
Nieuwerkerken.
Ooit bezat Nieuwerkerken ook de voetbalclub FC Edixvelde waarvan
de terreinen wel in Erpe lagen, deze club werd echter in 1999 opgeslorpt door
het nabijgelegen FC Mere. Vroeger waren er drie scholen in Nieuwerkerken: de
gemeentelijke jongensschool (waar nu de bibliotheek is), de gemeentelijke
gemengde school in Edixvelde en de meisjesschool in het klooster. Nu is de meisjesschool de vrije basisschool "de
Linde" geworden en is er in Edixvelde een kleuterschooltje "De
Vlinder". In het vroegere bankgebouw is er nu de hogeschool Odisee. Hier in Nieuwerkerken speelde zich ook het verhaal ‘De
helaasheid der dingen’ van Dimitri Verhulst af. Dit boek werd later trouwens
ook verfilmd. Het Dorpsplein rond de kerk heeft de afgelopen jaren een
ware gedaanteverandering ondergaan.Tussen de fonteinen en de banken in het
groen kan je hier na een fietstochtje eventjes verpozen. Nieuwerkerken had een eigen gemeentebestuur en
burgemeester tot de fusie van 1977. De laatste burgemeester, Edgard Hooghuys, werd na de
fusie schepen van Bevolking en Burgerlijke Stand van Aalst. Bezienswaardigheden : - Het kasteel van Maal. - De classicistische
Onze-Lieve-Vrouw-Tenhemelopnemingskerk
uit 1774. - De Sint-Jozefkerk te Edixvelde uit 1960-1962 - De in de eerste helft van de achttiende eeuw gebouwde
pastorij. - Het kasteel van Regelsbrugge. Op de grens tussen
Nieuwerkerken en Aalst bevindt zich het kasteel van de Heerlijkheid
Regelsbrugge, ook wel het kasteel van Schotte genoemd. De winstgevende activiteiten uit de leerlooierij van de
familie Schotte maakten het mogelijk dat het oude kasteel in 1935 nagenoeg
volledig werd afgebroken en terug werd opgebouwd in neotraditionele stijl, op
de oude fundamenten. Bronvermelding : Deze tekst is bewerkt onder de licentie Creative CommonsNaamsvermelding/Gelijk Delen
Een bezoekje aan het Nationaal Brandweermuseum in Erembodegem was zeker de moeite waard, want het herbergde een enorme verzameling aan brandweeritems die uniek is in binnen- en buitenland. Het was zelfs het grootste brandweermuseum van de BeNeLux, en dit terwijl vele Aalstenaars er zelfs het bestaan niet van kenden.
Een collectie glimmende brandweervoertuigen, een heel grote verzameling van blusmaterialen, en een indrukwekkend gerestaureerd beeld van Roger Lambert uit Nivelles waren de pronkstukken in dit museum.
Bij een bezoek kreeg je ook uitgebreide info en boeiende verhalen te horen over het ontstaan van de vzw Private Fire Brigade, de verschillende ontmoetingen met brandweerlui uit binnen- en buitenland, de restauratie van het wagenpark, de ruilbeurzen en de geschiedenis van elk museumobject. De leden van de vzw waren zowel brandweermannen, ex-brandweermannen en burgers. Ze kwamen uit alle uithoeken van België.
De Privat Fire Brigade vzw werd in 1993 opgericht met als doel het restaureren van voertuigen van hulpdiensten voor verhuur, gebruik voor demonstraties, deelname aan publicataire en andere manifestaties.
De motivatie om de vzw op te richten was (en is nog steeds) afgedankte brandweervoertuigen redden van de schroothoop door ze te restaureren en te conserveren.
Gaandeweg werd doorheen de jaren een enorme collectie historische interventievoertuigen en -materialen aangelegd. De collectie groeide uit tot één van de grootste (misschien zelfs de grootste) collecties brandweererfgoed ter wereld.
Na vele jaren van restauratie en verzamelen van oud brandweermateriaal, wilden de vrijwilligers deze vergane glorie nieuw leven inblazen. Het werd tijd voor een Brandweermuseum in ons land. Na heel wat overleg konden vrijwilligers met de collectie hun intrek genomen in het huidige pand in Erembodegem.
De collectie bestrijkt een tijdspanne van 200 jaar, vertrekkend dus van de periode van Napoleon (1815) tot 2015, het moment van de uniformisering van het materiaal en de oprichting van de Brandweerzones. Naast de collectie over de brandweer, beschikt het museum in een aparte vleugel over een grote verzameling ziekenwagens en toebehoren voor dringende geneeskundige hulpverlening in België.
Het museum bleef jammer niet gespaard van enkele diefstallen.
Michel vertelde dat men er zelfs ooit vandoor is gegaan met stuurwielen …
De brigade bezat ook nog een loods in Zelzate, waar vooral voertuigen stonden die nog moesten gerestaureerd worden of waarvoor nog geen plaatsje in het museum kon worden vrijgemaakt.
Ook deze bleef niet gespaard van inbraak.
Het is niet zo dat er wagens verdwenen, maar er werden wel foto’s en filmpjes gedeeld en om deze te kunnen maken had men zich zonder toelating ingang verschaft in het depot.
De laatste inbrekers hebben er trouwens vuur gestookt en hebben er blijkbaar overnacht.
Inbraak en vandalisme dus.
In April 2013 kwam de nieuwste aanwinst van het museum even in het nieuws.
Een eeuwenoude brandweerstoompomp verhuisde toen van het Stedelijk Museum naar het Brandweermuseum.
De antieke stoompomp, die eind jaren 1800 gebouwd werd, was het laatste grote museumstuk van de brandweer dat nog niet tentoongesteld stond in het Nationaal Brandweermuseum in Erembodegem.
De pomp in kwestie was de allereerste mechanisch aangedreven stoompomp van de Aalsterse brandweer. Ze werd van 1904 tot en met de laatste oorlogsjaren gebruikt om branden te blussen. Nadien werden voor die taak motorisch aangedreven bluspompen gebruikt.
Toen de machine in onbruik raakte, werd beslist om ze tentoon te stellen in de brandweerkazerne in de Vrijheidsstraat. Daarna stond ze bijna veertig jaar in het Stedelijk Museum in Aalst. Toen het Stedelijk Museum verbouwd werd, was er geen plaats meer om het antieke toestel tentoon te stellen.
Het verdween dan maar enkele jaren in een opbergruimte.
Vanaf dan werd de bluspomp tentoongesteld in het Nationaal Brandweermuseum in Erembodegem, waarvan Michel Van der Straeten de bezieler was.
De verhuis werd zeker geen sinecure: omdat de deur van het Stedelijke Museum veel te smal was, moest de machine deels worden gedemonteerd: de wielen, de wielassen en enkele stoombuizen werden tijdelijk losgemaakt en nadien opnieuw bevestigd. Drie mannen van het Nationaal Brandweermuseum, onder wie Michel, waren hiermee vier uur zoet. De stoompomp is vanaf nu in langdurige bruikleen van het Brandweermuseum, maar blijft wel bezit van de stad Aalst.
Een ‘bekende ladderwagen’ dan … Op 22 mei 1967 woedde de felle brand in het warenhuis Innovation in Brussel. Ook de ladderwagen die toen bij de bluswerken werd ingezet, kon je bewonderen in het museum.
In mei 2015 verscheen er dan wel minder goed nieuws in de pers.
Een nieuwe taks op onroerend erfgoed kost het museum 11.000 euro per jaar. ‘We vrezen voor het voortbestaan’, klonk het bij de medewerkers
Wat de toekomst dus zal brengen, is nog even koffiedik kijken. Het is natuurlijk te hopen dat alle inspanningen niet tevergeefs waren, en dat we nog lang kunnen genieten van dit deeltje geschiedenis.
Het museum was iedere tweede en vierde zondag van de maand gratis toegankelijk, maar op aanvraag kon je er ook op andere dagen terecht voor een georganiseerd (groeps-) bezoek.
Het museum stelde ook zijn deuren open voor scholen. Kinderen konden er op een speelse manier kennis maken met alle aspecten van de tot de verbeelding sprekende vurige wereld van de brandweer.
De vzw Privat Fire Brigade heeft ook in 2018 klacht moeten indienen. Ditmaal tegen 'urban explorers' die waren binnengedrongen in hun loods in Zelzate. Daar stonden volgens de explorers een 90-tal oude brandweervoertuigen 'te verkommeren'.
Het was Urban explorer Anthony Clauws die een filmpje online zette waarin te zien was hoe hij een 'verlaten' loods in Zelzate binnenging vol antieke brandweervoertuigen.
"Het is een oude loods of brandweerkazerne. Vermoedelijk zijn het allemaal oude brandweerauto's die in beslag zijn genomen en vernield. We staan in de silo en overal rondom ons staan oude brandweerauto's. Het is duidelijk dat dit verlaten is", zei de jongen in de camera … Foutje dus … maar daar kon men natuurlijk niet mee lachen.
Eerder had een bende kinderen uit de buurt al sleutels gestolen van de wagens. Er waren ook opnieuw vernielingen en vandalisme aangebracht … maar … mensen zijn soms zo dom om hun initialen achter te laten in de loods en zijn dus traceerbaar …
Alles hierboven staat in de verleden tijd beschreven?
Inderdaad …
Na de doemberichten van de hoog oplopende kosten en het feit dat men deze lasten in Aalst niet meer zou kunnen dragen, was het in november 2020 écht zo ver.
Na 30 jaar verhuisde het brandweermuseum van Aalst naar Weelde Depot, het vroegere militaire domein in Ravels.
De immens grote collectie krijgt onderdak in hal 6 van Weelde Depot.
Maar liefst 180 brandweerwagens, meer dan 200 kostuums en 150 helmen, 200 straalpijpen en 400 brandblussers zullen er een nieuw onderkomen vinden.
De collectie behoorde dus toe aan de Privat Fire Brigade van Michel Vanderstraeten.
De stad betaalde een huurtoelage aan de Privat Fire Brigade, maar besliste om die toelage stop te zetten, wat Michel Vanderstraeten voor de onmogelijke taak stelde om de huur van de loods te blijven betalen.
“Over alle partijgrenzen heen groeide het besef dat de stad Aalst niet kon blijven betalen voor de huisvesting van deze collectie, hoe waardevol ze ook was”, zei schepen van Erfgoed Karim Van Overmeire. “De huidige huisvesting was ook nooit anders bedoeld dan als noodoplossing. Op een bedrijventerrein hoort economische activiteit thuis en een oude loods is nog geen museum. De Private Fire Brigade had begrip voor dit standpunt en wist dat ze naar een structurele oplossing moesten gaan”
Verschillende mogelijkheden werden onderzocht en uiteindelijk bereikte de vzw Private Fire Brigade een overeenkomst met de Brandweervereniging Vlaanderen, de overkoepeling van alle brandweerzones in Vlaanderen. Zij zouden de collectie overnemen.
Onder meer de 180 oude brandweerwagens, de blustoestellen, de kostuums, … Het moest allemaal mee. Aangezien sommige wagens niet meer konden rijden, werden op zaterdag en zondag 7 en 8/11/2020 reeds een 50-tal wagens op diepladers geladen om nadien in een colonne naar de nieuwe locatie vervoerd te worden.
Voor de operatie kreeg Brandweervereniging Vlaanderen, dat de collectie heeft overgenomen, assistentie van de Civiele Bescherming, bedrijven en heel wat vrijwilligers.
Het was dus op zijn minst een uniek gezicht op de Vlaamse snelwegen en de kleinere wegen rond Turnhout.
De colonne die zowel zaterdag als zondag voorbij denderde, toonde meer dan 100 jaar brandweergeschiedenis.
Ook de grote brandweerverzameling van de Mechelse brandweer die een paar geleden naar Aalst verhuisde, wordt meegenomen naar de Kempen.
In totaal moeten op die manier 133 brandweervoertuigen verhuisd worden. Tegen het einde van het jaar moet alles overgebracht zijn.
De Brandweervereniging Vlaanderen is eigenlijk de logische eigenaar van de collectie, het gaat tenslotte om hún erfgoed.
De zorg zal in de toekomst niet langer bij een kleine groep van de vzw liggen, maar bij het geheel van brandweerkorpsen van Vlaanderen. Een grotere vereniging beschikt daarenboven over een netwerk en de draagkracht om de collectie te behouden en op termijn misschien zelfs te evolueren naar een volwaardig museum.
De nieuwe locatie in Weelde is dubbel zo groot, wat in elk geval goed nieuws is voor de vzw, die er over veel meer plaats zal kunnen beschikken om alles netjes uit te stallen.
Een jammere verhuis dus voor Aalst, en ook een beetje een gemiste kans, want vele Aalstenaars wisten zelfs niet dat dit museum bestond … en nu is het te laat om het te gaan bewonderen natuurlijk.
Niet bezocht?
Bekijk onderstaand filmpje dan zeker (filmpje is uit 2017)
En nog een paar beeldjes van het museum binnen en ook (vooral) van buiten ... de wagens die nog te herstellen zijn, of die gebruikt worden voor wisselstukken.
Persoonlijk dank ik Michel en de medewerkers nog eens voor de extra openstelling van het museum tijdens de nationale wandeldag van wandelsportvereniging De Kadees in 2017 en voor de informatie en leuke samenwerking die we hadden gedurende de voorbereidingen ervan.
Tijdens deze wandeldag werd het museum op mijn vraag immers een extra dag opengesteld voor de enthousiaste wandelaars.
Op een plannetje geeft dit dan ongeveer het volgende (sommige straten lopen over twee of meerdere gebieden, deze staan onder het gebied waar het meest oppervlakte ingenomen wordt) :
Afbakening: Alfred Nichelstraat, Houtmarkt, Zonnestraat, Keizersplein, Vredeplein, Vrijheidstraat, Esplanadestraat, Vaartstraat, Dender, Leo Gheeraerdtslaan
(gebied binnen de Wallenring)
Tijdens de Romeinse overheersing was deze streek een zeer vruchtbaar landbouwgebied met verspreide boerderijen en een lokaal tempeltje. Van 'Aalst' als stad was er dus nog bijlange geen sprake. Ook de omringende dorpen bestonden dus helemaal nog niet.
De oudste vermelding van Aalst vinden we in een lijst uit 868-869 van de verschillende bezittingen van de abdij van Lobbes in Henegouwen. Hierin werd de ‘villa quae dicitur Alost’ (het domein dat Aalst genoemd wordt) vermeld als een landbouwdomein dat uitgebaat werd ten behoeve van de abdij.
Dit domein bestond uit twee delen: de hoofdhoeve die rechtstreeks afhing van Lobbes en een aantal kleinere boerderijtjes die verplichtingen in natura en arbeid hadden tegenover het hoofdhof.
De centrale hoeve met watermolen en mouterij lag aan de Dender, ongeveer waar zich nu de Oude Vismarkt en het Oud-Hospitaal bevinden. Dit is meteen ook de oudste kern van de latere stad.
Rondom dit domein, dat later omgracht werd, vestigden zich gaandeweg steeds meer mensen. Bij gevaar kon men zich immers terugtrekken binnen een relatief veilige omgeving, en ook de mogelijkheid tot handeldrijven trok velen aan.
Stilletjesaan groeide hier een nederzetting.
Verschillende losse boerderijen werden samengevoegd tot een dorp en tenslotte werd het geheel een omwald stadje.
Het was in deze periode dat ook een kleine kerk gebouwd werd, wat de latere Sint-Martinuskerk zou worden, en dat het lokale marktplein (de huidige Oude Vismarkt) aan belang won.
Deze groei in de elfde en twaalfde eeuw kwam vooral door de toename van de landbouwproductie en een sterke aangroei van de bevolking. Ook de ligging aan de Dender en de weg Brugge-Keulen had een belangrijke invloed op de commerciële activiteiten.
De verdedigingsgrachten en omwallingen werden uitgebreid en de impact van deze bouwwerken zien we zelfs nu nog in het stratenpatroon rond het Oud-Hospitaal en de Sint-Martinuskerk. De cirkelvormige structuur is er duidelijk terug te vinden: van het Volderstraatje, de Klapstraat en het (ondertussen verdwenen) Walgrachtstraatje naar de Lange Zoutstraat en de Molenstraat om zo terug aan te sluiten bij de Oude Vismarkt.
De gracht rond de oudste stadskern was 15 meter breed en 4,5 meter diep. Er werden sporen van deze wal en gracht teruggevonden bij de bouw van een nieuwe schoolvleugel in het Sint-Jozefscollege, bij de heraanleg van de Grote Markt en bij de bouw van een winkelpand in de Molenstraat.
In de twaalfde eeuw werd de nederzetting uitgebreid langs de oever van de Dender tot voorbij de latere Pontstraat. Maar Aalst bleef groeien en barstte op het einde van de twaalfde eeuw als het ware uit zijn voegen.
Een nieuwe stadsversterking werd opgericht en er kwam ook een gloednieuw marktplein, de huidige Grote Markt. Ook startte men met de bouw van het Schepenhuis.
De nieuwe dertiende-eeuwse stadsomwalling bestond uit een gracht met daarachter een gekanteelde muur met uitspringende muurtorens en poortgebouwen ter hoogte van de belangrijkste wegen. Aalst had nu zijn definitieve vorm gekregen en zou tot de negentiende eeuw binnen deze wallen blijven.
In de stad was er vanaf de dertiende eeuw een verschuiving merkbaar van het economische hart van de Werf en de Vismarkt naar de Grote Markt, op politiek vlak van de Burcht op de Denderoever tegenover het Oud-Hospitaal naar het Belfort. De Sint-Martinuskerk bleef behouden als religieuze kern.
De stad Aalst veranderde in de tweede helft van de achttiende en het begin van de negentiende eeuw geleidelijk aan.
Verscheidene kloosters en tuinen verdwenen en moesten plaats ruimen voor de opkomende industrie en voor huizen voor de steeds maar toenemende bevolking. Die groeide van 6.000 in 1570 naar 11.000 in 1800, een stijging van maar liefst tachtig procent (!)
De welvaart nam toe – weliswaar vooral voor de gegoede klasse – en er werden belangrijke openbare werken uitgevoerd.
Toch trad Aalst niet buiten de middeleeuwse grenzen. Op de gedempte vesten verschenen wel markten of straten, maar daarbuiten werd – behalve op het huidige Keizersplein – nog niet gebouwd. De grootte van de stad bleef tussen pakweg 1580 en 1830 praktisch onveranderd.
Door het steeds maar toenemende belang van de handel tijdens de tweede helft van de achttiende eeuw en het begin van de negentiende eeuw werden verschillende van de oude marktpleinen binnen de stad te klein.
In die periode ontstonden de Graanmarkt (op de plaats van het voormalige kapucijnenklooster), de Varkensmarkt (was vroeger op de Grote Markt) en de Houtmarkt (was eveneens op de Grote Markt, verhuisde naar het einde van de Pontstraat, gedeeltelijk op de gevlakte vesten, gedeeltelijk op het beluik van het voormalige Wilhelmietenklooster).
De Karmelietenvesten werden in 1761 geëffend en dertig jaar later verschenen de eerste van de statige woningen die tegenwoordig nog steeds te bewonderen zijn op het Keizersplein.
Tussen 1836 en 1847 werden de resterende oude stadsvesten deels overwelfd en deels opgevuld.
De laatste waren de Sterrevesten en het Peerdewater aan de Houtmarkt. Op de gevulde grachten begon men nu ook effectief te bouwen en zo ontstonden de Zonnestraat, de Hoge Vesten, de Vrijheidstraat en de Esplanadestraat.
Vanaf dan manifesteerde Aalst zich voorgoed buiten de eeuwenoude wallen en de start was gegeven voor een volledige bebouwing van de binnenstad
Hoewel er altijd gezegd geweest was dat men het bureelgebouw van de Filatelure du Canal (later gebruikt als Postgebouw) zou behouden, bleek dat in 2010 niet waar te zijn.
In stilte werd een sloopvergunning afgeleverd en kon men beginnen met de sloop van het historische pand. De hele gevel langs de voorkant zou plaats maken voor het nieuw administratief centrum. Het pakhuis aan de achterkant (tegen de Vaarstraat) bleef wel behouden. Dit laatste gebouw staat trouwens op de lijst van het onroerend erfgoed. Men wou ook de voorgevel sparen gezien het een waardevol object is, maar aan die vraag werd dus niet beantwoord.
Hiermee verdween een vertrouwd zicht in Aalst, wat zeker ook bij de Vereniging voor Aalsters Kultuurschoon niet in goede aarde viel.
Eerder al verdwenen de oude fabriek uit 1860, de kaarderij uit 1883 (kant Nijverheidstraat) en de turbinezaal uit 1912 (Vaartstraat).
Er was toen nog geen definitief plan voor een nieuwbouw, maar toch moest het huidige reeds plaats maken ... voor een ‘zoveelste’ appartementsgebouw of zoals in de wandelgangen klinkt voor een mooie vervanger zoals een stadhuis met ‘standing’?
… het werd dat laatste, en hoewel de meningen uiteraard verschillend zijn (smaken en kleuren weetjewel) is het toch een mooi en praktisch gebouw geworden.
Terwijl men nu aan het dromen is van een ‘zorgzone’ aan de Siesegemlaan, kende men vroeger reeds de ‘zorgstraat’ : de Kattestraat met het meisjes- en jongensweeshuis, en het oudevrouwen en -mannentehuis.
Kattestraat – Zorgstraat – De Heilige Geestkapel : https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2020/09/kattestraat-zorgstraat-de-heilige.html
Over de Kattestraat in het algemeen is HIER meer te lezen. : https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2019/05/de-kattestraat.html
Over het begijnhof is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2019/12/het-begijnhof.html
Over de Pontstraat is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2019/12/de-pontstraat.html
Over de Stoofstraat is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2019/12/stoofstraat-de-middeleeuwse-stoven.html
Over de vismarkt is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2019/05/de-stedelijke-vismijnen-van-aalst.html
Over de Sluierstraat is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2019/05/het-sluierstraatje.html
Over de Werf is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2020/08/de-werfkapel.html
Over de Windmolenstraat is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2020/05/windmolenstraat-de-molens.html
Over de Zwarte Zustersstraat is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2020/01/de-zwarte-zusters-van-st-augustinus.html
Over het cultureel centrum in de Molenstraat is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2019/05/cultureel-centrum-de-werf.html
Er valt natuurlijk heel wat meer te vertellen over deze wijk, en dus wordt deze inleidingstekst op regelmatige basis aangepast met links naar andere artikels.
Alle straten van deze regio alfabetisch gerangschikt
Alfred Keldersstraat - Alfred Nichelsstraat - Anna Snelstraat - Begijnhof - Boterstraat - Burchtstraat - Centrumpark parktuin Schelfhout - De Coninckstraat - De Ridderstraat - Désiré De Wolfstraat - Esplanadeplein - Esplanadestraat - Graanmarkt - Grote Markt - Hopmarkt - Houtmarkt - Ingang Levionois - Kattestraat - Keizersplein - Kerkstraat - Klapstraat - Korte Nieuwstraat - Korte Zoutstraat - Lange Zoutstraat - Louis D'Haeseleerstraat - Molenstraat - Nieuwstraat - Onderwijsstraat - Onze Lieve Vrouwstraat - Oude Vismarkt - Oudstrijdersplein - Passage Pieter van Aelst - Peperstraat - Pontstraat - Priester Daensplein - Rozemarijnstraat - Sint Jorisstraat - Sint Martensplein - Sluierstraat - Sterherenstraat - Stoofstraat - t Maegelijnplein - Vaartstraat - Van Langenhovestraat - Van Wambekekaai - Voldersstraat - Vredeplein - Vrijheidstraat - Werf - Werfplein - Windmolenstraat - Zeebergkaai - Zonnestraat - Zwarte Zustersstraat
Afbakening: Parklaan, Rond punt Haring, Leo De
Béthunelaan, Sint-Jobstraat, Kalfstraat, Zonnestraat, Houtmarkt (zoals trouwens ook gebruikt wordt door Ruimtelijke
Ordening)
In 1893 stond de buurt rond de huidige Sint-Camielstraat gekend als 'De
Congo'. In De Denderbode van 23 juni omschreef men het als "een waar
mestplein, het ene mesthoopje ligt bijna neven het ander en verspreidt een
onverdraaglijke stank van afval en verrotting”.
De Postweg werd in 1900 veranderd in Sint-Camielstraat, naar de Sint-Camilliusschool.
Deze school werd in 1896 genoemd naar de patroonheilige van Camille Liénart, de
zoon van de financierder van deze jongensschool.
Zeker sedert 1815 is de Geraardsbergsestraat gekend onder deze benaming.
In 1925 werd fietsenfabriek De Brauwer (gekend van onder andere Cycles Nerva,
Fanny, Mylord) er opgericht. Deze bleef tot 1965 actief.
In de afspanning 'In den Haring', net buiten het stadscentrum gelegen,
werden de paarden van de reizigers “afgespannen” en verzorgd. Zowel stedelingen
als bezoekers konden er ook terecht om er gewoon iets te drinken. De naam van
deze in 1953 afgebroken afspanning wordt nog steeds gebruikt voor het rondpunt
bij het binnenrijden van Aalst.
Laat het dus duidelijk zijn dat deze benaming niets te
maken heeft met een eventueel vroeger aanwezige visvijver of dergelijke.
De naam Eikstraat kwam er na een beslissing van het schepencollege van
22 december 1932.
Na de Tweede Wereldoorlog werden straten (nieuwe en
reeds bestaande) in vele gevallen genoemd naar personen of gebeurtenissen die
van belang waren tijdens de oorlog. Zo werd in 1946 een stuk grond aan de
Watertorenstraat omgevormd tot Hugo Lefèvrestraat, naar de politieagent
die tijdens de oorlog werd aangehouden en overleed in een Duits
concentratiekamp in 1945.
De vroegere Schorrestraat (gekend sedert 1711) werd omstreeks 1879 omgevormd
tot Scherreveldstraat.
In 1871 werd in het verlengde van de Hoogstraat de Sint-Janstraat
aangelegd. Deze maakte dus de verbinding tussen de Zonnestraat
en de Felix De Hertstraat. De Louis-Paul Boonstraat is eigenlijk een gedeelte van de
Sint-Camielstraat dat sedert september 1979 ingericht werd als woonerf.
Dergelijk woonerf zou kinderen de kans moeten geven op straat te spelen, en om
meer groen in de stad te krijgen, en de straat verkeersarm of –vrij te maken.
Vanwege van het sociale karakter van de werken van Boon werd geopteerd om hem
te eren met een straat in een volkse wijk in het Aalsterse stadscentrum.
Zoals meerdere straten binnen deze wijk kreeg ook de
Osbroekstraat op het einde van de jaren ‘20 van vorige eeuw haar
definitieve naam.
Anna Snel, het eerste vrouwelijke gemeenteraadslid
van de stad Aalst woonde hier tot 1937.
Het kerkhof dat momenteel gebruikt wordt, werd in februari 1867
ingewijd. Het oude – aan de Dendermondsesteenweg gelegen –
kerkhof werd hierdoor vervangen.
De Diepestraat (die aanvankelijk gekend was als de Hollestraat) kreeg
die naam omdat het hier om een door de natuur gevormde straat of weg ging. Deze
lag in 1878 nog een meter dieper dan de omliggende velden, en had dus wel eens
te kampen met een ongevraagd modderbad. In 1933 werden er door de S.M. Goedkope
Woningen voor Gewest Aalst 25 huizen gebouwd.
De eerste watertoren werd in 1927 in gebruik genomen.
Eén van de er rond aangelegde straten werd de
Watertorenstraat genoemd. De inhuldiging van de watertoren in juli 1927 ging
gepaard met allerhande feestelijkheden, zoals het opstijgen van een luchtballon
op de Albrechtlaan.
Kranten uit die periode zoals De Volksstem geven een
verdere kijk op de watertoren zelf.
Alles bij elkaar had het bouwwerk 556.000 frank
gekost. Onder leiding van de Gentse ingenieur Lamont hadden 20 arbeiders aan de
40 meter hoge toren gewerkt. Het waterreservoir had met zijn hoogte van acht
meter en diameter van 15 meter een inhoud van 800 kubieke meter en wie van de
begane grond tot het reservoir wou geraken moest ongeveer 200 treden nemen. Op
14 september 1927 waren er reeds 1250 abonnementen die samen gemiddeld 650
kubieke meter water per dag verbruikten. De prijs van het water bedroeg 2,25
frank per kubieke meter.
De huidige watertoren werd eind jaren ’50 gebouwd ter vervanging van de
verouderde toren. Meteen werd ook de opslagcapaciteit verhoogd om zo aan de
toegenomen vraag naar water te kunnen voldoen.
Sedert eind 2016 is de watertoren prachtig verlicht. Het ontwerp
hiervoor werd gemaakt door de Franse lichtarchitect Guilllaume Joel.
Het grootste deel van deze regio valt ook onder de
zogenaamde ‘Ajuinkouter’.
Er valt natuurlijk heel wat meer te vertellen over
deze wijk, en dus wordt deze inleidingstekst op regelmatige basis aangepast met
links naar andere artikels.
Alle straten van deze regio alfabetisch gerangschikt
Acaciastraat - August Marcelstraat - Burgemeestersplein -
De Vilanderstraat - Diepestraat - Dokter André Goffaertsstraat -
Eikstraat - Erembodegemstraat - Eugeen Bosteelsstraat - Eversweg
- Felix de Hertstraat - Frans Blanckaertdreef - Frédéric Van der
Nootstraat - Geraardsbergsestraat - Herman De Vosstraat - Hoezekouterdreef -
Hoezestraat - Hugo Lefèvrestraat - Ijzerenwegstraat - Kareelstraat -
Kerkhof - Kerkhoflaan - Kleine Hoezekouter - Korte Sint
Janstraat - Leo de Béthunelaan - Lokerenveldstraat - Louis Paul
Boonstraat - Maanstraat - Marcel De Bisschopstraat - Osbroekstraat
- Parklaan - Scherreveldstraat - Sint Janstraat - Sint
Jobstraat - Sint Kamielstraat - Spechtmeersstraat - Stadspark - Stefaan
De Jonghestraat - Watertorenstraat - Zavelput
Bronnen:
zoals vermeld in de artikels waar naar gelinkt wordt
Tot 1667 bestond het huidige Keizersplein uit de middeleeuwse stadsomwalling (stenen stadsmuur met omgrachting) waarbij het centrum langs deze zone enkel toegankelijk was via de zoutstraatpoort en de nieuwstraatpoort.
De Franse maarschalk-generaal Turenne belegerde, in opdracht van de Franse Koning, de stad Aalst in 1667, omdat de stad weigerde zich te onderwerpen aan het Franse gezag.
Toen Aalst uiteindelijk moest zwichten voor de legerovermacht van Turenne, liet hij de hele stad plunderen.
Uit frustratie vanwege het hevige verzet door de Aalstenaars en de blaam door de Franse Koning vanwege zijn hevige verliezen, liet hij alle stadsmuren slopen en alle verdedigingsgrachten (wallen) dempen. Zo werd meteen ons Middeleeuws erfgoed een kopje kleiner gemaakt.
Het waren trouwens de Aalstenaars zelf die deze taak moesten uitvoeren.
Zo ontstond ondermeer de huidige brede straat, de Kastanjevesten, die tegenwoordig Keizersplein wordt genoemd.
Op 17 mei 1810 bezocht Keizer Napoleon de stad Aalst en liet een vrijheidsboom planten op de Grote Markt. Dit gebeurde op de plaats waar thans het standbeeld van Dirk Martens staat.
Ter gelegenheid van de huldiging van keizer Napoleon Bonaparte verkreeg het Keizersplein zijn uiteindelijke benaming, namelijk het keizersplein ofte keizerlijk plein.
Het al in 1892 goedgekeurde rechtlijningsplan voor de Sint-Jobsteeg werd pas in 1910 uitgevoerd. Tegelijkertijd met de verbreding en het rechttrekken van de steeg werd ook een nieuwe naam gekozen: de Arbeidstraat.
Nadat ook de Beekveldstraat in 1900 recht getrokken was, werden er vanaf 1902 huizen gebouwd. De gebouwen van de voormalige sa Filterie Impériale d’Alost boden vanaf 1973 onderdak aan de Keizershallen, een grote evenementenhal met nabijgelegen parking.
Na de afbraak van de Keizershallen werden de terreinen in gebruik genomen als parkeerzone, dewelke nu nog steeds plaats biedt aan honderden auto's.
Aan de achterzijde van de voormalige hallen verrees in 1998 het nieuwe Politiehuis dat plaatst biedt aan de agenten van de Lokale Politie Aalst. Omwille van de speciale architectuur wordt dit politiehuis ook wel eens 'het glazen kot' genoemd.
In 1927 ontstond de Gustaaf Papestraat, genoemd naar de Aalsterse muziekleraar en organisator van ondermeer de Rubenscantate en de Passie- en Mariaspelen.
De Kalfstraat bleef tot pakweg 1930 een buurtweg, hoewel er reeds in 1874 toestemming werd verleend tot het verbreden. Brouwerij De Gheest was daar gevestigd.
Op de onderstaande foto (uit 1931 - zicht vanaf de Zonnestraat), zien we nog de prachtige dubbele bomenrij.
Deze werd volledig weggedaan voor de werken die begonnen eind 2013, en die voltooid werden in 2014.
Ondertussen moesten de zieke en scheefgegroeide, esdoorns vervangen worden door nieuwe bomen.
Het plein is wettelijk beschermd als stadszicht en biedt ook plaats aan de standbeelden van koning Boudewijn en koningin Astrid die, elk vanuit hun hoekje het aankomende verkeer verwelkomen.
Reeds vanaf 1476 is de Nieuwbeekstraat met zekerheid onder die naam bekend. Van 1930 tot 1967 konden jongens er in de Stedelijke Lagere Jongensschool terecht in lokalen die “naar de moderne voorschriften der opvoedkunde en de schoolhygiëne” waren opgevat.
Het Kanunnik Colinetplein ontstond eind jaren ’40 bij het verwezenlijken van de doorsteek van de Korte Zoutstraat naar de Kalfstraat. Philemon Colinet was een priester-taalkundige die in 1880 hoogleraar Oosterse taal- en letterkunde werd aan de Leuvense universiteit. Van 1961 tot 1998 was het Aalsterse politiecommissariaat hier gevestigd, in de buurt van waar afspanning De Meiboom had gestaan.
Er valt natuurlijk heel wat meer te vertellen over
deze wijk, en dus wordt deze inleidingstekst op regelmatige basis aangepast met
links naar andere artikels.
Alle straten van deze regio alfabetisch gerangschikt
Afbakening: Capucienenlaan, Sinte-Annalaan, Meuleschettestraat, Bert Van Hoorickstraat, Vredeplein, Arbeidstraat
Het oorspronkelijk Duivekeetpark, het huidige Koningin Astridpark, kreeg zijn definitieve naam in 1948. De motivering voor de naamsverandering was het levendig houden van de herdenking aan de geliefde Koningin Astrid.
De Duivekeetstraat kreeg zijn naam officieel in 1932.
De 17de-eeuwse herberg 'De Duyve Keete' was de inspiratiebron voor deze naam.
Meer uitleg over de Duivekeetstraat is HIER te vinden.
In 1938 werd beslist om een Duivekeetwijk aan te leggen, ondermeer door de uitbouw van een nieuw plantsoen en de aanleg van nieuwe straten richting Gentsestraat en Koolstraat. Deze werden ontworpen door L. Breydel.
Dit nieuw kwartier gelegen tussen de Gentsestraat, Gentsesteenweg, Schoolstraat en Koolstraat bezat een uitgestrektheid van ongeveer 8,5 ha.
Het verkeer zou vergemakkelijkt worden en het nieuwe parkje zou een open ruimte creëren, wat voor de talrijke buurtbewoners een verademing zou zijn. Meteen werd ook komaf gemaakt met een aantal krotwoningen in de buurt, die bij aanhoudende regens steeds onder water liepen en voor problemen zorgden door de overstromende Siesegembeek.
Het kaarthuisje in het park werd pas in mei 1948 opgericht door aannemer Keppens uit Lede en dit voor de prijs van 89.543 Belgische frankskes.
Over de kaartershuisjes in Aalst is HIER meer te vinden.
Het park zelf werd in 1939 verder aangelegd, en een jaar later werd de vijver uitgegraven.
Over het Koningin Astridpark (of het ‘klein parksken’) staat HIER meer te lezen.
In één van de oudere straten uit de buurt, de Steenstraat (1901) werden in 1923 16 huizen gebouwd door de S.M. Goedkope Woningen. Net zoals in de aanpalende wijken werden toen (na Wereldoorlog I) diverse initiatieven genomen om de woningnood te lenigen.
De in 1911 geopende Middelbare en Hogere Technische School (het huidige VTI) zorgde ervoor dat de Klottestraat vanaf 1929 bekend zou staan als de Vakschoolstraat.
De Koolstraat kwam er in 1856. Deze straat liep richting de Kolenmarkt (het huidige Esplanadeplein) maar de naam heeft er dus niets mee te maken (Koolstraat = van de groenten / Kolenmarkt = van de verbrandingsmiddelen)
In 1903-1904 werden er de tramsporen voor de lijn Asse-Aalst-Oordegem aangelegd. De loskaai en rangeerhalte voor de trams aan de Gentsesteenweg en het begin van de Koolstraat werden, na een vraag hiertoe vanwege het Aalsterse stadsbestuur, in 1947 door de NMBS afgeschaft.
De Koolstraat was reeds in 1910 dichter bebouwd dan de Dirk Martensstraat. Ongeveer twee derde van de bewoners waren arbeiders.
De Koolstraat zou toen ook de straat worden met de meeste herbergen (5).
De Weggevoerdenstraat is net zoals de Verastenstraat (vroeger : de Verlengde Spaarzaamheidstraat) ontstaan na Wereldoorlog II als eerbetoon voor oorlogsslachtoffers, in dit geval zowel de politieke gevangen, de dwangarbeiders, de gedeporteerden en de verasten van de beide wereldoorlogen.
De oudste vermelding van de Gentsestraat dateert reeds uit 1796.
In 1942 had men plannen om deze straat om te dopen tot Van Arteveldestraat, maar dat is er uiteindelijk nooit van gekomen.
Tot een aantal jaar geleden reden hier vrachtwagens geladen met gerst de poort van De Wolf-Cosyns binnen en buiten. Dit bedrijf was jarenlang één van de belangrijkste Belgische mouterijen, ondermeer gericht op de export voor brouwerijen, stokerijen, voedingsbedrijven, ... De meesten onder ons kunnen zich nog levendig de doordringende geur herinneren die (vooral bij warm en drukkend weer) over de stad hing.
Sedert 1923 is de Vlaanderenstraat de thuisbasis van het Feestpaleis dat aanvankelijk naast en cinema ook een schouwburg was.
Hofstede Het Wit Huys (1711) gaf vanaf de 19de eeuw zijn naam aan de straat waarin ze gelegen was: de Withuisstraat.
Er valt natuurlijk heel wat meer te vertellen over deze wijk, en dus wordt deze inleidingstekst op regelmatige basis aangepast met links naar andere artikels.
Alle straten van deze regio alfabetisch gerangschikt
Afspanningsstraat - Bert Van Hoorickstraat - Duivekeetstraat - Gentsestraat - Ingang De Prez - Ingang Jelie - Karel Van de Woestijnestraat - Klein Parksken - Koningin Astrid Park - Koolstraat - Marktweg - Molendreef - Posthoornstraat – Puiteput - Regelsbruggestraat - Sluisken - Steenstraat - Vakschoolstraat - Verastenstraat - Vlaanderenstraat - Weggevoerdenstraat - Withuisstraat
