Afbakening: Moorselbaan, Josse Ringoirkaai - Pierre Corneliskaai - Victor Bocquéstraat (Dender), Wijngaardveld, De Kluizen, Rozendreef
Gezien de grote oppervlakte van ‘rechteroever’ heb ik dit gesplitst in twee aparte delen. Eigenlijk valt dus ook dit deel, samen met wijk 8, volledig onder de naam ‘Mijlbeek’
Het deel in dit artikel is het meest noordelijke, vanaf de Moorselbaan bekeken (meer info over het zuidelijke deel is te vinden bij wijk 9).
Mijlbeek was lange tijd gekend als “de coté” van het werkvolk.
Over de Dender komt men via de Sint Annabrug en de Nieuwbrugstraat in het gebied met de oude arbeiders- en industriewijken van Aalst-rechteroever. Dit stadsdeel wordt Mijlbeek genoemd.
Over het verbindingspunt tussen het stadscentrum en rechteroever, de St Annabrug, is HIER meer te lezen. https://oilsjtgoistad.blogspot.com/2020/02/sint-annabrug.html
De naam ‘Mijlbeek’ werd voor het eerste vermeld in een charter van 1110 (abdij van Vorst) en verweess naar de Mijlbeek die in het Kravaalbos ontspringt en het hele gebied doorkruist.
Het woord ‘Mijl’ zou verwijzen naar een sompig, stinkend stuk land, en ‘beek’ … tja, waarschijnlijk de grote oorzaak van dat sompige land.
Net zoals Schaarbeek en Nieuwerkerken vormde Mijlbeek sinds de 16de eeuw een groot gehucht ‘extra muros’ (= buiten de stadsmuren).
Het gehucht omvatte het volledige gebied van aan de Dender tot aan de grenzen van Herdersem, Moorsel en Erembodegem en stond toen bekend als ‘Praterye Mylbeke’ (naast ‘Praterye Schaarbeek’ en Nieuwerkerken dus).
Het was een gebied dat werd samengesteld door aan elkaar grenzende lenen en heerlijkheden die om beheersredenen samensmolten tot één geheel.
De bewoners van de ‘Praterye’ waren buitenpoorters van de stad. Aan het hoofd stond een Prater, eigenlijk een soort veldwachter, die waakte over de veldvruchten, koornrenten inde en schadelijke dieren bestreed. Mijlbeek was in die periode het toeleveringsgebied voor landbouwproducten naar Aalst.
Een buitenpoorter of hagepoorter was iemand die wel de burgerrechten van een stad genoot, maar buiten het gebied van deze stad woonde.
Om het buitenpoorterschap te kunnen verkrijgen, diende men poortersgeld te betalen. Anderzijds werd men dan wel vrijgesteld van belasting aan de heer van het gebied waarin men woonde. Bijvoorbeeld het recht van de heer om bij overlijden het beste stuk grond te kiezen uit de erfenis. De buitenpoorter viel niet onder de wetgeving van de plaatselijke heer, maar onder de wettelijke regelingen van de stad waarvan hij het buitenpoorterschap had.
Het buitenpoorterschap werd niet door de kinderen overgeërfd.
In de loop van de 19de eeuw kende Mijlbeek een echte transformatie. De aanleg van de spoorweg Brussel - Aalst - Gent (1856) door de wijk Mijlbeek zette de industrialisatie in gang. De rechteroever van de Dender werd de slaap- en verblijfsplaats voor de arbeiders.
Verder weg van alle ‘fabrieksgeweld’ richtten de fabriekseigenaren en andere gegoeden hun kasteeltjes op.
Aan het einde van de 19de eeuw werd de nood aan materiële en geestelijke ondersteuning van de bevolking te groot.
De straten werden verhard in 1878 en de eerste scholen werden opgericht. Dé grote urbanisatie vond echter plaats in 1902 met de aanleg van de Albertlaan en het begin van de bouw van de kerk en de pastorie, Mijlbeek telt dan 5000 inwoners.
Er was reeds van vóór de Eerste Wereldoorlog sprake van de nood aan een nieuwe parochie “over de Dender” te Aalst, met o.a. de Hertshage, de Bredestraat en de Ouden Dendermondsesteenweg als gebied. Dat gebied op de rechteroever van de Dender omvatte een grote arbeiderswijk en een aantal boerderijen, die wat afgelegen lagen van de O.-L.-Vrouwkerk van Mijlbeek, van de dekenale Sint-Martinuskerk en van de Sint-Jozefskerk.
De oorlog van 1914-1918 trad als een spelbreker op om die nieuwe parochie te stichten, maar de toenmalige deken van Aalst, Kanunnik Roelandts, beloofde toen een kapel ter ere van het Heilig Hart te bouwen, indien Aalst van vernieling gespaard zou blijven.
Na de oorlog achtte de bisschoppelijke overheid de tijd gekomen om op de rechteroever van de Dender, over de Zwarte Hoekbrug, de nieuwe parochie op te richten, die toegewijd zou worden aan het Heilig Hart van Jezus.
In de Volksstem van 15/03/1921 stond een ietwat‘rare’ melding.
Tussen het "Programma der Katholieke Partij voor de gemeentekiezingen te Aalst in 1921" stond er een artikel met als titel "Stichting ener parochiale kerk, te Mijlbeke"
Nochtans werd de kerk van Mijlbeke al in 1903 ingewijd? Mysterie ? Fout van de krant?
Neen hoor, de melding in het programma van de Katholieke Partij in 1923 is gemakkelijk te verklaren.
Het ging immers niet over de reeds gekende Kerk van Mijlbeek (het OLV Bijstand), maar over de H. Hartkerk.
Mijlbeek is immers geen - zoals zo dikwijls verkeerd gebruikt - "parochie’, maar wel een stadsdeel. Vandaar de ietwat verwarrende tekst.
Bij koninklijk besluit van 8 december 1925 werd de nieuwe parochiekerk erkend en op 10 maart 1926 werd E.H. Renatus Kockuyt als pastoor benoemd. Hij fungeerde voorlopig “zonder kerk” vanuit de dekenale kerk van Sint-Martinus.
Oorspronkelijk strekte de parochie zich uit over een grondgebied dat ten noorden werd begrensd door de huidige deelgemeente Herdersem, ten oosten door de Waelestraat, de Botermelkstraat en de Binnenstraat, ten zuiden door de Moorselbaan en ten westen door de Dender.
Op 24 juni 1986, bij de oprichting van de Sint-Paulusparochie, werd het grondgebied iets verkleind: enkele straten van de parochie werden gevoegd bij het werkgebied van de Onze O.-L.-Vrouw-Bijstandparochie en vormden zo de Sint-Paulusparochie, nl. het Bosveld met heel de nieuwe wijk van sociale woningen ‘Horebekeveld’ en de Dompelstraat.
Op dat ogenblik telde de Heilig Hartparochie ± 6.000 inwoners.
Dichtbij de kerk bevindt zich het voetbalstadion Pierre Cornelis van voetbalclub Eendracht-Aalst.
Over ‘den Iendracht’ is HIER meer te lezen.
Over ‘Pierre Cornelis’ is HIER meer te lezen.
Keizer Kamiel bezong het reeds lang geleden :
“Van oon St-Job tot oon de keirk van Moilebeik
Lootn d’ajoinen noeit eir ploeg nie in de steik
Komt insj nor ’t ploin, dor moeje zoin
Oon ’t Hoileg Hert, speltj, Wit en zwert”
Het terrein, en de huidige ligging, hebben voor de stad al voor heel wat kopzorgen gezorgd. Men zou willen investeren in een nieuw stadion, op een andere locatie, maar dat heeft heel wat politieke en financiële voeten in de aarde. Het ongenoegen van de supporterskernen wordt er niet minder op, en de frustraties lopen hoog op. Dit is en blijft blijkbaar een werkje van lange adem, hoewel er in 2020 blijkbaar toch wel enkele lichtpuntjes zouden te zien zijn in dit duistere dossier.
De Heilig-Hartparochie wordt thans middendoor gesneden door de Aalsterse Ring. De kerk staat juist vóór het kruispunt tussen de Ring (Heilig-Hartlaan) en de Bredestraat.
Het rond punt net aan het viaduct wordt sedert September 2013 versierd (volgens sommigen ‘ontsierd’) door een groot ‘Neuzeke’.
Het ‘Neuzeke’ is een werk van kunstenaar Patrick Van Caeckenbergh.
‘De rode neus is het symbool van carnaval, wat verweven zit in de Aalsterse identiteit’, zegt de kunstenaar. ‘Het belichaamt wat in Aalst leeft. De rode neus heeft een diameter van drie meter en rust op een arduinen sokkel met een hek rond. Dat is een verwijzing naar het ijzerwerk rond het standbeeld van Dirk Martens op de Grote Markt.’
Om het Het Neusje in te huldigen, organiseerde de stad samen met Netwerk, het centrum voor hedendaagse kunst, een kunstwandeling langs drie werken van Van Caeckenbergh. Het werk kostte in totaal 94.000 euro, integraal betaald door de stad.
De rivier vormde gedurende eeuwen de industriële as van de stad. De laatste decennia vertrokken de meeste fabrieken en stonden de gebouwen te verkrotten. Deze leegstand en de daarmee gelijklopende verwaarlozing van de rechteroever wil men nu een halt toeroepen door impulsen te geven voor een nieuwe stadsontwikkeling.
Nieuwe technieken, en dus ook nieuwe industrie staken de kop op.
Zo strekt zich tussen de Zwarte-Hoekbrug en de gemeente Herdersem een belangrijke industriezone ‘Wijngaardveld’ uit.
Over de Zwarte Hoekbrug is HIER meer te lezen.
Op de site van de Hertshage zoals deze buurt vroeger werd genoemd, bouwde men van 1895 tot 1899 aan een nieuw ziekenhuis, het St Elisabethziekenhuis, ter vervanging van het oude en te kleine hospitaal van de Oude Vismarkt.
Over dit ‘St Elisabethziekenhuis’ is HIER meer te lezen.
Over de ‘Dokter De Moorstraat’ waar het grootste gedeelte van het ziekenhuis was opgetrokken, is HIER meer te lezen.
Niet zo heel lang geleden werden twee nieuwbouwwijken opgetrokken op de gronden van het inmiddels verhuisde OCMW-hospitaal.
Het was de bedoeling om nog meer kleine appartementsblokken in te planten. Daar werd van afgezien er er werd beslist om de wijk aantrekkelijker te maken door het aanleggen van sportpleinen en het bouwen van een polyvalent buurthuis.
Ook de Lazaretstraat ligt op de vroegere terreinen van het OCMW. Het kapelletje aan de ingang was vroeger in gebruik als lijkenhuisje.
De Gasthuisstraat en Borluutstraat liggen in elkaars verlengde en lopen de helling af naar de Dender.
Deze buurt ligt op een hoogte en was vroeger een strategische plek die de grens vormde tussen het Duitse Keizerrijk en het Franse Koninkrijk. In het begin van de 12de eeuw werd hier een veldslag uitgevochten waarbij Diederik van den Elzas (Graaf van Vlaanderen) als overwinnaar uit het strijdperk kwam en Aalst zijn stadsrechten gaf.
De Borluutstraat werd genoemd naar de man die de aanvoerder van de Fransen in de slag bij de Hertshage, Willem Clito, met een lans de dood indreef en daarbij zelf door een bijlslag werd geveld. Op die manier heeft hij op heldhaftige wijze bijgedragen tot de zelfstandigheid van Aalst en Vlaanderen.
Over deze slag om Hertshaeghe is HIER meer te lezen.
De Houtkaai wordt gedomineerd door een rond gebouw dat dateert van de jaren '50 en dat dienst deed als vismijn, dit ter vervanging van de vismarkt die op de Werf plaats vond tot 1940. De moeilijkheden bij de funderingswerken liepen vertragingen op omdat de bedding van de Oude Dender er onder loopt.
Over de vismijn(en) in Aalst is HIER meer terug te vinden.
De Josse Ringoirkaai brengt ons terug naar de Sint-Annabrug en is genoemd naar een verzetsstrijder die in een Duits concentratiekamp is gestorven. De herenhuizen en het vetersfabriek van Ringoir werden tijdens de Tweede Wereldoorlog plat gebombardeerd.
De Moorselbaan telde lange tijd twee paardenbeenhouwers rechtover elkaar. Een paardenhoofd boven één van de poorten getuigt nog steeds van de aanwezigheid van één daarvan.
Wie beenhouwer zegt, zegt natuurlijk ook ‘slachthuis’.
Het oude slachthuis werd geopend in 1861. Door de snelle stadsuitbreiding kwam het echter al gauw pal in de bewoning te liggen. Natuurlijk kwam hierop commentaar van de bevolking die het slachthuis liever kwijt dan rijk was. Toch werd pas in mei 1973 het nieuw stedelijk slachthuis aan de Albrechtlaan in gebruik genomen.
Eveneens op de Moorselbaan (tegenwoordig ter hoogte van huisnummer 54) was er de als ‘’t Fort’ gekende ’ingang Backaert’, met in de buurt ook een cinema en een haringrokerij.
Het was een doodlopende steeg van ongeveer 70 meter lang.
De ‘Ingang Backaert’ werd genoemd naar Marie Backaert. In 1935 bevonden zich hier 21 huizen waarvan ongeveer de helft verdween voor het uitbreken van de oorlog. De vrijgekomen gronden werden opgenomen in de verkaveling en aanlegging van de Slotstraat.
Enkele andere gekende ‘ingangen’ in Aalst zijn: ingang Callebaut (Binnenstraat), impasse D’Haeseleer (Binnenstraat), ingang Klein Begijnhof (Binnenstraat), impasse Ganzeman (Korte Binnenstraat), impasse Gits (Oude Dendermondsesteenweg), koer Wuytens (Moorselbaan) en ingang Backaert (Moorselbaan).
Op rechteroever, waar toch veel arbeiders woonden, werden tijdens de 19de eeuw verschillende van deze ingangen of beluiken gebouwd. Deze werden ondermeer door de fabriekseigenaars zelf gebouwd om zo het werkvolk goedkoop en dichtbij de werkvloer te kunnen huisvesten.
Dergelijke ‘ingangen’ werden gebouwd om op zo’n klein mogelijke oppervlakte zoveel mogelijk mensen (arbeiders) te laten wonen. Toiletten waren gemeenschappelijk en de watervoorziening en een degelijke verluchting waren er vaak helemaal niet.
In de ingang ‘Klein Begijnhof’, die begon in de Binnenstraat, en eindigde in de Slotsttraat werd het allerlaatste huisje in 1974 onbewoonbaar verklaard. De bewoner verhuisde en het huisje aan huisnummer 6 verdween, samen met het slachthuis in 1975. Tegenwoordig vinden we daar de Moskee Kevser Camii.
De Albrechtlaan was vroeger een rustige dreef van aan de Brusselse steenweg tot aan de kerk, met in het midden een dubbele rij kastanjebomen en een wandelpad met aan weerszijden smalle rijstroken. Nu maakt deze laan deel uit van de drukke ring rond Aalst en staat alles jammer genoeg in het teken van koning auto.
Na WOI volgde een hele zwarte bladzijde voor de buurt. Aan de rand van de stad werden barakken opgebouwd die dienst moesten doen als noodwoningen voor de noodlijdende bevolking. Men beschouwde dita ls een ‘tijdelijke situatie’ en dus schonk men weinig (té weinig!) aandacht aan voorzieningen zoals rioleringen en sanitair.
Er waren nog van die barakken in Aalst, maar die van Mijlbeek waren wellicht de beruchtste.
Pas in februari 1952 werd aangevangen met de sloop van de nog resterende barakken, en het was pas in 1960 dat ook de laatste twee werden afgebroken.
Over deze barakken, ook wel ‘fort Chambrol’ genaamd, kunnen jullie HIER meer lezen.
De parochie omvat tegenwoordig nog twee sociale wijken: Park De Blieck en Sint-Elisabethwijk (site Oud Hospitaal).
Waar de Hoveniersstraat eindigt en men de Binnenstraat of de Moorselbaan op gaat, situeert zich volgens de Schrijver LP Boon de geboortegrond van enkele actoren uit 'De Zwarte Hand' (een Belgische verzetsbeweging tijdens WOII).
Om burgers moed te geven kalkten ze de letter V (van victorie) op de gevels van huizen, om aan te geven dat de bezetter nog niet definitief had gewonnen.
In deze buurt wapperden vroeger dan ook rode vlaggen op de Dag van de Arbeid.
De Faluintjesstreek is ondermeer gekend vanwege de snijbloementeelt. Sedert 1959 konden kwekers terecht in Veiling Flora S.V., vanaf 17 april 1961 was deze gevestigd in de hallen aan de Albrechtlaan.
Over de ‘Flora’ is HIER meer te lezen.
Op de hoek van de Kloosterstraat (de huidige Leopoldlaan) met de Moorselbaan was het politiekantoor van Petrus Van Nuffel gevestigd. Hij is vooral gekend vanwege zijn geschiedkundige werken over Aalst en het Aalsterse.
Begin jaren ’60 van de 20ste eeuw werden zowel de Leopoldlaan als de Heilig Hartlaan volwaardige lanen.
Met de bouw van de brug over de Dender en de spoorweg en de aansluiting tussen de Boudewijnlaan en de Dendermondsesteenweg eind jaren ’70 werd de Ringlaan vervolledigd tot op het niveau waarin hij zich vandaag bevindt.
De ‘Rozen’ dan. In 1952 werd op de gemeenteraad het aanleggen van een nieuw Kerkhof te Aalst goedgekeurd. Het Kerkhof zou zich bevinden daar waar tegenwoordig de sportterreinen van ‘Ten Rozen’ zijn.
Drukker Teurrekens uit de Vrijheidstraat was iets te voorbarig en zette het alvast op een stadsplan uit die periode, maar … het Kerkhof is er nooit gekomen.
Men had ontdekt dat de ondergrond heel vochtig was, en de plannen voor dit Kerkhof … vielen meteen in het water.
Over deze buurt valt uiteraard nog enorm veel meer te vertellen, en ik zal deze inleiding dan ook regelmatig updaten.
Hieronder nog een overzichtje van alle straten in deze buurt. Voor diegene waar een link staat : klik er gerust op, het is een link naar meer uitleg over deze bepaalde straat.
Alle straten van deze regio alfabetisch gerangschikt
Achterweg - Ajuinenstraat - Albrechtlaan - Arendstraat - Arendsveld - Bevrijdingsstraat - Binnenstraat - Boekweitstraat - Bolleweg - Boomgaardstraat - Borluutstraat - Bosveld - Botermelkstraat - Braambesstraat - Brakelstraat - Bredestraat - Brouwerijstraat - Clara 't Roenstraat - Distelstraat - Dokter De Moorstraat - Dompelstraat - Doornstraat - Doornveld - Draaiersstraat - Dresselweg - Drie Sleutelsstraat - Drie Veldenweg - Eendrachtstraat - Eglantierstraat - Fonteinstraat - Frans Breckpotwijk - Gasthuisstraat - Gefusilleerdenstraat - Geldhofstraat - Goudbloemstraat - Gouden Leeuwstraat - Graanveld - Groenstraat - Guido Gezellestraat - Hammestraat - Haverveld - Heidestraat - Heilig Hartlaan - Henri Matthieustraat - Hertshage - Het Spieken - Het Walleken - Hoenderveld - Hoge Steenberg - Hoogveld - Hopstraat - Horebekeveld - Hospitaalstraat - Houtkaai - Ingang Backaert - Jan Bijlstraat - Jan De Windtstraat - Jan Jeliestraat - Jasmijnstraat - Josse Ringoirkaai - Jozef Borremanstraat - Keienberg - Klaproosstraat - Klaverstraat - Koolzaadstraat - Korenbloemstraat - Korte Binnenstraat - Korte Moutstraat - Krekelstraat - Kroonstraat - Kruisveldstraat - Landbouwersstraat - Larewei - Lazaretstraat - Leenlaan - Leopoldlaan - Liefdadigheidstraat - Liinvogelstraat - Lijnzaadstraat - Lion d'Orweg - Losweg - Louis De Rijckestraat - Louise Mayartstraat - Mijlbekelaan - Nedersteenberg - Nieuwbrugstraat - Noordstraat - Oscar Debunnestraat - Oude Abdijstraat - Oude Dendermondse steenweg - Ouden Dendermondse steenweg - Paardendries - Paddenvijverstraat - Park De Blieck - Petrus Van Nuffelstraat - Pierre Corneliskaai - Pieter Daensstraat - Pieter De Bruynestraat - Politieke Gevangenenstraat - Polydoor De Paepestraat - Popperodedries - Prinsenveld - Rapenstraat - Rederijkersplein - Revalidatiecentrum - Rijgerstraat - Rozendreef - Rozenweg - Salaartsbos - Schabbekensstraat - Schendelbeekhofstraat - Schuttersstraat - Sint Ursmaarstraat - Sint Vincentiusstraat - Sinte Gudulastraat - Sinte-Barbarastraat - Sint-Hubertusstraat - Slotstraat - Spoelstraat - t Spieken - Tiende Vrijstraat - Tramstraat - Tulpstraat - Twee Hagenstraat - Verbrandhofstraat - Victor Bocquéstraat - Violettestraat - Weverijstraat - Wijnenput - Wijngaardveld - Wolvenveld - Zavelbaan - Zegepraalstraat - Zesbunderstraat
Bronnen :
padro.dekenaataalst.be
Geschiedenis der straten van Aalst – Jos Ghysens
Foto ingang Backaert via ‘Delcampe’
Bronnen zoals aangegeven in de verschillende artikels die gelinkt zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.