Het monument werd plechtig ingehuldigd op de herdenkingsdag 50 jaar na het
overlijden van de priester. Het toenmalige Daenscomité had een wedstrijd uitgeschreven
waaraan verschillende beeldhouwers deelnamen.
Het was Marc De Bruyn die de wedstrijd won met een
maquette van een beeld dat uiteindelijk nog veel verschillen zou tonen met wat
het uiteindelijk geworden is.
De figuur van Daens wordt omringd door twee arbeiders
vooraan en een moeder met kind achteraan.
Het hoogtepunt van de herdenking was de oprichting van
het monument aan de Werf. Het eerste concept van beeldhouwer Mark De Bruyn, een
heel eenvoudig beeld, was intussen uitgegroeid tot een groot gedenkteken waarop
priester Daens afgebeeld stond omringd door een arbeidersgezin. De onthulling
werd gepland eind september. Er bestond wel angst dat het beeld niet klaar zou
zijn tegen de vooropgestelde datum omdat de steen waaruit de beeldhouwer het
monument zou houwen harder was dan verwacht.
Priester Daens kon, zoals het monument zou uitbeelden,
beschouwd worden als de priester die hoop en troost bracht bij de arbeidersgezinnen.
Hij deed dit met de wereldbrief van paus Leo XIII in de hand : Rerum Novarum.
De toestanden waarin de arbeiders moesten leven en werken waren een schande voor een christelijke samenleving, zoals hij het zelf altijd zegde. Naar oude daensistische traditie werd het herdenkingsmonument van priester Daens gefinancierd door zijn volgelingen.
De toestanden waarin de arbeiders moesten leven en werken waren een schande voor een christelijke samenleving, zoals hij het zelf altijd zegde. Naar oude daensistische traditie werd het herdenkingsmonument van priester Daens gefinancierd door zijn volgelingen.
Het beeld werd plechtig onthuld op zondag 29
september 1957 op de Werf in Aalst.
De onthulling van het beeld betekende meteen de
laatste etappe in de herdenkingsplechtigheden naar aanleiding van de 50ste
verjaardag van het overlijden van de volksvriend.
Eerst was er al een intieme hulde gebracht op het graf
van de priester. Dit gebeurde op 28 juli.
Op 29 september begon men met de onthulling van een
herdenkingsvlag in de St Martinuskerk, de kerk waar de priester zijn eerste H.
Mis vierde. In de namiddag was het dan de beurt aan de onthulling van het
beeld.
Daens staat symbolisch met het gelaat in
de richting van de proletarische Molendries.
Samen met Georges De Neve en Romain Eeman, veteranen
die de strijd met priester Daens hadden meegemaakt, onthulde de 88- jarige
Victor Van der Haegen het monument.
Op de linkse foto is te zien dat de inhuldiging kon rekenen op een massale opkomst.
Op de rechtse foto is de heer Frans De Neve te zien.
Hij was voorzitter van het inrichtend comité en droeg bij deze het monument
over aan de stad Aalst.
Na de toespraak van Frans verklaarde burgemeester
Blanckaert zijn dank aan het Feestcomité voor het genomen initiatief.
Het opschrift dat op de sokkel van het beeld staat, verwijst naar de toewijding die Daens steeds toonde : “Slaaf noch bedelaar mag de arbeider zijn, hij moet een vrij en welvarend man wezen”.
Begin jaren ’70 werd aangeklaagd dat er zich nog slechts
een kleine cirkel beplanting rondom zijn standbeeld bevindt. De auto neemt al
de rest in beslag.
In 1971 werd de vraag gesteld of het monument niet beter
een andere plaats zou krijgen.
Het monument dat, vanuit verkeerstechnisch oogpunt dan, een echte
‘sta in de weg’ was, zou eventueel kunnen overgebracht worden naar een plaatsje
achter de kapel van de Werf.
In 1974 werden op verschillende plaatsen in de
buurt slogans ‘Neen aan VDB’ (Van Den Boeynants) geschilderd. Ook de werfkapel
en het beeld ontsnappen niet. .
Hamers en sikkels werden aangebracht op de zijgevel van
de kapel, op het voetstuk van het beeld en op de cc de werf.
Dat zelfde jaar stelde men, na onderzoek, vast dat de verkeersproblemen niet van
dien aard waren om het monument te verplaatsen.
Dat naar analogie van het standbeeld van Dirk Martens
op de Grote Markt, want enkele jaren daarvoor had men ook al aangedrongen om ook
dat beeld te verplaatsen naar het Stationsplein.
De argumentatie van het niet aanvaarden van de
verplaatsing was dat het verplaatsen van historische monumenten ongetwijfeld in
sommige omstandigheden verantwoord kan zijn, maar dat men niet te pas en te
onpas aan moet komen draven met verkeerstechnische argumenten.
Het beeld bleef dus staan.
Het beeld bleef dus staan.
Op 1 april 1976 bezorgde men Priester Daens en
zijn werkers, evenals de H. Joannes Nepomucenus een uilenhoed.
Deze foto is ook uit 1976. Hier is duidelijk te zien
hoe het beeld toen op een ongelukkig klein pleintje dat dienst deed als rondpunt,
stond. Achteraan de vroegere fabriek
Jelie die eigendom werd van de post, en tegenwoordig verbouwd is naar het
administratief centrum van de stad.
In 1980 vinden we het beeld total overwoekend
door de sparren aan de werf.
Opnieuw rezen stemmen om het beeld de nodige eerbied
te geven en te verplaatsen, maar opnieuw bleef het staan waar het stond.
In 2004 kende Aalst Daens de titel van
ereburger van de stad toe. Vele mensen waren eigenlijk verwonderd dat dit nog
niet het geval was. Het was in elk geval een logische keuze.
Heel jammer was dat het beeld zich toen in niet al te propere staat bevond. Zwart van uitlaatgassen en groen van mossen vermengden zich op het beeld dat na al die jaren toch veel uitstraling was verloren.
In 1996 kende men een tumultueuze 1 meiviering.
De 1 mei-viering in Aalst werd ontsierd door het
ultrarechtse Vlaams Blok. Meer dan 1000 aanhangers van deze partij trokken
naar het monument en voor zo'n 2000 socialisten, die eerder op de dag al naar het
monument trokken, stond de manifestatie van extreemrechts gelijk aan
heiligschennis. Het Vlaams Blok hanteerde als leuze: 'Werk voor eigen volk
eerst'.
Op 19 februari 2010 was het dan toch zo ver : Het standbeeld van
priester Daens verhuisde van het Werfplein naar ... het Werfplein ... Enkele tientallen meters verder als waar het stond, op een plantsoen voor de kapel
Onze-Lieve-Vrouw ter Druiven waar het tegenwoordig nog steeds te bewonderen is.
Het beeld moest verhuizen omdat het plein volledig
vernieuwd werd. Het elf ton wegende beeld werd uitgegraven en werd door een mammoetkraan op een transportwagen
gehesen.
April 2012 : Het Aalsterse bedrijf FT cleaning
heeft het monument van priester Daens op het Werfplein opgepoetst. Het beeld
uit witte zandsteen is gereinigd met biologische producten en kreeg ook een
behandeling waardoor het veel beter bestand is tegen vuil en groenaanslag.
Daens verhuisde twee jaar geleden omdat de hele omgeving rond het standbeeld
werd heraangelegd. Die heraanleg van het Werfplein zat intussen in de afwerkingsfase.
Carnaval 2013 zorgde voor heel wat ongenoegen
bij het Priester Daensfonds.
Het was de groep Eftepie, waarbij carnavalisten in
SS-uniformen voor het Priester Daensmonument op het Werfplein staan om
"het overdreven aanbrengen van Vlaams nationalistische symbolen" te
hekelen en een vermeende deportatie van Franstaligen aan te kondigen” die voor
heel wat commotie zorgde.
Het Priester Daensfonds herinnerde eraan dat het
standbeeld voor priester Daens en het daensisme, opgericht in 1957, een
monument is dat gefinancierd werd met vele giften van Aalsterse werknemers en
van zij die zich inzetten voor sociale noden. "Het Priester Daensfonds vzw
stelt dat enige associatie tussen het Daensmonument en het onderwerp en wijze
van uitbeelding door deze losse carnavalsgroep onbestaande is. Een betere
kennis van onze geschiedenis en van deze van Aalst in het bijzonder, zou er
zeker toe bijdragen dat Daens enkel kan verbonden worden met democratie,
sociale strijd, een rechtvaardiger samenleving en emancipatie van het Vlaamse
volk."
Op 27/5/2013, amper een jaar na de grondige poetsbeurt,
werden beschadigingen vastgesteld aan de werfkapel. Ook werden de muren beklad
met schunnige tekeningen en teksten.
In 2014 vierden we in onze stad de 175ste geboortedag van Adolf Daens, een priester en
politicus die onlosmakelijk verbonden is met Aalst, maar wiens invloed over
heel Vlaanderen voelbaar was. Op het einde van de 19de eeuw was hij het sociale
en morele gezicht van een generatie, populair bij zowel arbeiders als intellectuelen.
Een mooie gelegenheid om het even kort te hebben over onze beroemde stadsgenoot.
Als twintiger trad Daens toe tot de jezuïetenorde en
gaf hij er les in de filosofie en theologie. De priester kwam echter
meermaals in conflict met zijn oversten. Toen zijn broer Pieter - een drukker -
hem vroeg om het programma van de pas opgerichte Christene Volkspartij op te
stellen, gaf hij zijn carrière een nieuwe wending. De priester werd politicus.
Eenmaal verkozen in de Kamer, in 1894, manifesteerde
Daens zich als een luis in de pels van de gevestigde orde. Hij klaagde er constant de
lamentabele werkomstandigheden van de Aalsterse arbeiders aan en hij pleitte voor dringende en ingrijpende politieke en economische hervormingen. Zijn verzet tegen het kolonialisme en
pleidooien voor gelijke onderwijssubsidiëring leverden hem een schare
aanhangers op, de zogenaamde ‘daensisten’. Naast vrienden bracht hem dit uiteraard ook heel wat vijanden op, onder
wie de befaamde Charles Woeste.
Nog een opmerkelijk feit is dat Adolf Daens een van de
eerste volksvertegenwoordigers was die Nederlands sprak in het parlement. In
1905 diende hij het eerste wetsvoorstel in om de Gentse universiteit te
vernederlandsen. Tegen die tijd was zijn politieke spel echter bijna uitgespeeld.
In 1906 verloor hij zijn Kamerzitje.
Een jaar later stierf hij.
Een uitgebreide bio over deze beroemde priester is HIER te vinden.
Stijn Coninx zorgde er in 1992 voor dat ook de nieuwe
generatie de priester-politicus kon ontdekken. Zijn film Daens kreeg in 1993 zelfs een
Oscarnominatie.
Twintig jaar eerder had Louis Paul Boon met zijn roman Pieter
Daens al een literaire klassieker geschreven.
En de blijvende sympathie van het
grote publiek werd in 2005 nog eens onderstreept toen Daens in een VRT-poll
de top vijf van grootste landgenoten haalde.
Op 7 juni 2015 heeft Aartsbisschop André Léonard in de
Sint-Martinuskerk van Aalst priester Adolf Daens in ere hersteld. Priester
Daens werd in zijn tijd uit zijn ambt ontzet en het is voor het eerst dat een
kerkvorst zonder blikken of blozen toegeeft dat de kerk fout zat. Een historisch feit dat met
de nodige aandacht werd gevolgd door de pers.
Léonard begon met te zeggen dat hij zelf van
eenvoudige komaf was en dat de figuur van Daens hem altijd heeft geïntrigeerd.
“Mijn voorouders waren dagloners, blootgesteld aan
de willekeur van hun bazen. Mijn grootvader was slotenmaker en mijn vader was
een autodidact, die werk vond bij de overheidsdienst Telefonie en Telegrafie in
Namen. Hij was lid van de christelijke vakbond. Ik heb de film twee keer
gezien, het boek van Louis Paul Boon over Daens heb ik verslonden. Het verhaal
van de priester die zich heeft ingezet voor het volk, heeft mij diep geraakt”,
zei hij.
”Over Jezus hebben ze op een gegeven moment gezegd:
hij heeft ze niet allemaal meer op een rij. De confraters van Daens binnen de
kerk en de katholieke partij hebben hetzelfde gezegd over hem. Priester Daens
heeft in zijn strijd voor het arme volk nochtans altijd zijn geloof bewaard en
hij is trouw gebleven aan de leer van de kerk, ook al werd het hem verboden om
missen op te dragen”, zei Léonard. “Het was een goede strijd voor de arbeiders,
die schandelijk werden uitgebuit. Ze werden blootgesteld aan de misbruiken van
hun bazen en aan de arrogantie van hun volksvertegenwoordigers, die hun taal -
het Vlaams - misprezen”, ging hij verder.
André Léonard nam uit eerbied zijn mijter af voor Daens.
Volgens
hem heeft Daens zijn plaats in de hemel al lang verdiend. “Hij heeft mij
niet nodig”, zei Léonard.
Maar de kerkvorst zette vervolgens toch een paar
zaken recht, voor eens en voor altijd. “Ik ben hier vandaag voor eerherstel.
Spijtig genoeg werd priester Daens niet ondersteund door de bisschop en de
aartsbisschop. Ze hebben hem niet geholpen maar veroordeeld. Hadden ze hem
begeleid, wat een kans was dat geweest voor het geloof in de streek. Vandaar
dat ik hier vandaag ben als aartsbisschop om Daens in ere te herstellen. Beter
laat dan nooit”, aldus Léonard.
Een historische dag dus voor al wie zich laat
inspireren door de ‘Grootste Aalstenaar’ aller tijden. Johan Velghe van het
Priester Daensfonds wond er geen doekjes om. “Hier hebben generaties
daensisten op gewacht. Het is de eerste keer dat een Belgisch kerkvorst Daens
in ere herstelt.”
Op 19 juni 2016 werd een menselijke verbinding gemaakt
tussen de Werfkapel en de Marokkaanse Moskee aan de Frits de Wolfkaai. Onder
het teken van ‘verbinding’ werd op de twee verschillende locaties tegelijkertijd een wake
gehouden. Beide plaatsen zijn dan misschien wel gescheiden door de Dender, ze
blijven verbonden door een gedeelde solidariteit voor mensen op de vlucht en
een gedeeld verzet tegen geweld. Het
initiatief ging uit van het ‘Vluchtelingenplatform regio Dender’.
In april 2017 is de eerste editie van de 'City Light
Run' gelopen. Dat is een loop van iets meer dan 6 km door de straten van het
centrum van de stad, maar ook door een aantal gebouwen. Zo doorkruisten de
sportievelingen onder meer het Atheneum, het nieuwe stadhuis en ook de
Werfkapel op het Werfplein.
4 juni 2017 : Met zo’n 500 militanten vierde het
Vlaams Belang de Dag van de Arbeid in Aalst. Aan het standbeeld van priester
Daens zette dé Vlaamse sociale volkspartij haar sociale eisen in
De pas nieuw verkozen raad van bestuur van het
Priester Daensfonds, wees er op dat het dit jaar, 2017, zestig jaar geleden is
dat het Daensmonument op het Aalsterse Werfplein ingehuldigd werd in 1957.
,,Dat eerbetoon werd bekostigd door vele giften van ‘de kleine man’. Vijftig
jaar na zijn overlijden als een pauper, uitgespuwd door het establishment, in
het hart gesloten van de Vlaming die niet langer slaaf noch bedelaar wenst te
zijn, maar iedereen welvaart gunt, kreeg Daens zijn monument via de
collectebus. De samenstelling van het toenmalig erecomité wijst nog altijd aan
dat Daens van niemand is, maar wel van iedereen.”
Datzelfde jaar 2017 was ook weer een jubileumjaar.
Naar aanleiding van de herdenking van het 110-jarig overlijden van Pieter Daens werd van het tijdschrift van de vzw Priester
Daensfonds, “Daens Vandaag” een speciale uitgave uitgebracht met een interessant
dossier over leven en werk van Pieter Daens. Deze speciale uitgave was tegelijk een begeleiding van de tentoonstelling over leven en werk van Pieter
Daens in het Aalsters stedelijk museum – ’t Gasthuys – die kon bezocht worden
van 8 september tot 30 december 2018 en een aanrader was.
In april 2018 voerde Jong N-VA Kanton Aalst voor het tweede jaar op rij haar “pre-1-mei”-actie aan het standbeeld van Priester Daens op het Werfplein. Er werden bloemen neergelegd onder de slogan “niet claimen, maar eren”.
Vele partijen claimen immers al jaren de erfenis van de sociaalbewogen Vlaamsgezinde priester, zoals recent CD&V.
Jong N-VA vindt dit triest, gezien Daens juist rebelleerde tegen de partij van Woeste waar CD&V haar verre wortels in vindt.
Het is beter de unieke erfenis van het Daensisme te eren en er inspiratie in te vinden zonder ze te claimen. “De Vlaamse strijd blijft een sociale strijd” klinkt het overtuigd bij Stijn Everaert en Lauri De Wever die in tandem als jongeren op de lijst van N-VA Aalst te vinden zijn.
De linkse betoging die werd georganiseerd tegen de komst van staatssecretaris Theo Francken dat jaar, maakte op de N-VA weinig indruk. Francken poseerde gewillig voor talloze selfies, terwijl de kleine schare actievoerders nauwlettend in de gaten werden gehouden.
De zaterdagmarkt werd overrompeld door een massa Vlaams-nationalisten voorgegaan door Theo Francken, minister Ben Weyts en burgemeester Christoph D'Haese, alsook de Aalsterse N-VA-schepenen en mandatarissen.
Vooral Francken werd aangeklampt voor selfies en handtekeningen.
“We waren niet onder de indruk van de actie van links, die weinig of geen inhoud had”, reageerde burgemeester Christoph D'Haese (N-VA). “In tegenstelling tot de steunbetuiging van de Syrische christenen aan Theo Francken, die hem bedankten voor zijn hulp bij de hereniging van vele van hun gezinnen.”
“De systematische ontmenselijking van vluchtelingen door Theo Francken is een herkenbaar mechanisme dat in een duister verleden ook werd toegepast”, aldus Michael Bal van de Jongsocialisten, die een rubberen bootje inwijdde als 'monument voor de onbekende vluchteling.'
In 2019 werd de priester eventjes ‘monddood’ gemaakt
door een actie van 11.11.11
11.11.11 komt op voor wat zij de ‘changemakers’
noemen. “Changemakers streven naar een duurzame en leefbare toekomst waarin
iedereen een plaats krijgt. Ze doen dat elk op hun eigen manier. Ze strijden
tegen ongelijkheid, klimaatverandering, uitbuiting door grote multinationals en
ga zo maar door.
In Aalst is er met dat onderwerp natuurlijk ook extra aandacht voor priester Adolf
Daens. “Daens was onze Aalsterse ‘changemaker’. Hij kwam letterlijk op voor een
duurzame en leefbare toekomst waarin iedereen een plaats krijgt. Ook hij kreeg
enorm veel tegenwind en kreeg letterlijk een spreekverbod opgelegd.
Toch heeft
hij altijd geprobeerd, samen met zoveel anderen, om iets in beweging te zetten
‘voor meer mensenrechten, democratie en een duurzame toekomst’. Priester Daens
is dus hét voorbeeld van zo’n ‘changemaker.
Bronnen :
Alostum
Religiosum” - Petrus Van Nuffel, uitgegeven in 1911
lapisarte.be
De Voorpost 9/4/1976
HLN 12/9/2019 – 8/6/2015
Het land van Aalst 11/7/1886
De Dendergalm 15/6/1890
De Denderbode 21/6/1896 – 6/7/1913
De Volksstem 18/5/1913
De Koornbloem 21/9/1957
De Morgen 7/2/2013
Het Belfort jaargang 5 – 1890, auteur Petrus Van Nuffel
Denderend Aalst 20/6/2014
De Gazet van Aalst 16/12/1950 – 3/10/1957
hthaaltert.be De Werkman 6/5/1887 – 27/6/1913
vlaamsbelang.org/tag/priester-daens/
persregiodender.be 30/4/2018
n-va.be
vlinks.be/?p=1052
Oostvlaamsche zanten, mededelingen van de bond der
oostvlaamse folkloristen, mei-juni 1953
De Standaard 30/9/1957
foto Eftepie : Eftepie
foto 1976 via MadeInAalst
Getuigenis Ph. De Paepe uit de Gazet van Aalst 11/5/1974
Het Belfort. Jaargang 5 uit 1890
Routeyou.com
archaeologiamedieaevalis.be 35
foto Daens monddood : Jean Pierre Swirko
so-lva.be archeologisch vooronderzoek December 2010
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.