De recentste editie van de ‘Pikkelingfeesten’ vond plaats op 29/30/31 juli 2022 en dat op de Pikkelingweide aan de Molencauterhoeve Ravenakkerstraat 28 9310 Moorsel (Aalst)
Deze feesten lokken jaarlijks duizenden geïnteresseerden en zijn een echte opsteker voor het ‘boerenleven’ en de ‘Faluintjesstreek’.
De Faluintjes of de Faluintjesstreek is algemeen beschouwd de geografische omschrijving van vier gemeenten, namelijk Baardegem, Herdersem, Meldert en Moorsel, allemaal deelgemeenten van Aalst.
Strikt genomen is echter enkel het gedeelte ten zuiden van de Molenbeek in Meldert de benaming ‘Faluintjes’ waardig.
De Faluintjes kregen gedurende de geschiedenis verschillende benamingen zoals de falloerden (1417), de fallanten (1458), de falaën, de fauluynten (1727), de fallontjens (1779), de faillanten (1821) en falaentenbosch en -meersch.
Het middeleeuwse woord ‘falloerden’ betekent ‘takkenbossen’ of ‘houtbussels’. Die waren samengesteld uit wilgen- en essenhout, de vegetatie die er in het verleden massaal groeide.
Ook het oud-franse woord ‘falaën’ duidt op die gedachtengang. Een ‘falaën’ was immers een verlaten, moerassige streek die deels toegankelijk gemaakt werd door takkenbossen op de drassige plaatsen te gooien.
Een andere verklaring kan echter ook gezocht worden in het Franse woord ‘falun’ dat in de geologie wordt gedefinieerd als een schelpbank. Gelet op de rijke schelpenfauna die voorkomt in de Meldertse ondergrond is ook deze benaming zeer toepasselijk.
In de Faluintjes vinden we de typische hoge hopranken. De jonge hoppescheuten worden in de regionale gastromie zeer gewaardeerd en uit de vruchten van de hop, de ‘hopbellen’, haalt men een smaakgevende stof die gebruikt wordt in de bierbrouwerij.
Ooit was de hopteelt in de Faluintjes een welvarende landbouwactiviteit en de handel één van de bijzonderste nijverheidstakken.
In 1937 bewerkten 933 planters maar liefst 280 hectare.
Midden de jaren tachtig van vorige eeuw waren er dat nog tweeëndertig met iets minder dan tien hectare.
Tegenwoordig komt de hop (plant) echter goedkoper uit Tsjechië en Amerika.
Wanneer de eerste hopvelden in de streek werden aangelegd, is niet exact bekend. Wellicht waren de paters van de abdij van Affligem de eersten die de hop aanplantten.
De streek werd volledig beheerst door deze abdij, die 900 jaar geleden gesticht werd door tot inkeer gekomen roofridders. Vandaag herbergt de abdij een Cultureel Centrum en wordt ze bezocht om het Affligemse patersbier te proeven, eventueel aangevuld met een brokje kaas.
De eerste uitvoer gebeurde via Antwerpen. Vanaf de zestiende eeuw concentreerde de hophandel zich in Aalst.
Het Kravaalbos is, net als het Zoniënwoud en het Hallerbos, één van de versnipperde restanten van een groot geheel dat het Kolenwoud heette. Het ligt op het grondgebied van Meldert, Baardegem, Asse-ter-Heide (Asse) en Mazenzele (Opwijk).
In de middeleeuwen bevonden er zich in het bos verschillende steengroeven.
Het 80 hectare grote bos is heden ten dage voor het grootste gedeelte in privébezit maar de eigenaar staat wel de toegankelijkheid toe van een belangrijk deel. Ook het Agentschap voor Natuur en Bos bezit een gedeelte.
Het is een belangrijk overwinteringsgebied van de buizerd en de ransuil en ook reeën kan men er wel eens tegenkomen.
Volgens sommige bronnen zou er een dertigtal aanwezig zijn.
Verder vinden we er de rode eekhoornbosuil, de steenuil, de middelste bonte specht, de groene specht, de wespendief, de boomklever, de kievit, de vuursalamander en de sleedoornpage terug. Ook de kleine ijsvogelvlinder mag niet ontbreken in dit lijstje.
Mooie paden van het wandelnetwerk ‘Brabantse kouters’-‘Scheldeland’ leiden ons op enkele prachtige wandelingen langs en door het Kravaalbos.
Het Agentschap voor natuur en bos zorgde immers voor enkele mooie bewegwijzerde wandelingen en ook het GR-pad 128 tussen Mazenzele en Meldert kan men er terug vinden.
Omdat de natuur erg kwetsbaar is, is het echter belangrijk om op de paden te blijven. Bij regenweer zijn de paden erg drassig en moeilijk begaanbaar, dus is het een goed idee om op die ogenblikken de wandeling uit te stellen.
Eén van de wandelingen begint en eindigt aan het kasteel van Moorsel, een waterslot dat in de zestiende eeuw opgetrokken werd door Karel Van Croy, kardinaal-abt van Affligem. Het kasteel werd later vakkundig gerestaureerd en pronkt met een neerhof, waterpartijen en een park.
Over dit kasteel - beter gekend als 'het Waterkasteel' is HIER meer terug te vinden.
In het ongestoorde gedeelte van het bos vinden we nog elzen en wilgen terug, alsook de bittere veldkers.
In het verstoorde gedeelte werden tamme kastanjes, essen en Amerikaanse eiken aangeplant. Daar vinden we ook nog valse salie, dalkruid, lelietje-van-dalen, kamperfoelie, lijsterbes, braam en adelaarsvaren terug.
Tussen de varens vinden we in het voorjaar trouwens ook de wilde hyacint en de bosanemoon terug. In het nattere deel zijn de slanke sleutelbloem en de dotterbloem geen uitzondering.
Er bevindt zich ook een grote vijver (ongeveer 1,5 hectare).
Het water is ontstaan door de winning van zandsteen. De abdij van Affligem exploiteerde er in de twaalfde eeuw steengroeven, en met de gewonnen zandsteen zijn de parochiekerken van onder andere Mazenzele, Baardegem en Meldert gebouwd.
Ook de Sint-Michielskathedraal in Brussel en de Sint-Janskathedraal in ’s Hertogenbosch (NL) zijn vervaardigd uit deze zandsteen. Aan het einde van de 16e eeuw waren de groeven uitgeput en vormde zich dus de nu nog steeds bestaande vijver.
In het Kravaalbos ontspringt de Molenbeek. Deze beek met haar talrijke zijbeken zorgt voor de waterafvoer van een zompig gebied met typische flora: de Faluintjes.
De Faluintjesstreek kent dus al een lange en interessante geschiedenis.
Verhalen, schilderijen, werktuigen, ambachten, … ook De Faluintjesstreek heeft een overvloed van dit alles : spijzen en dranken uit de tijd van toen, en … ze zijn nog steeds niet over datum…
Reeds jaren ijvert de VVV De Faluintjesstreek voor het behoud van de hoplochtingen in de streek. Een hopjeneverke kan misschien de teloorgang van dit streekproduct alsnog verhinderen?
Deze streekproducten, oude ambachten, en nog heel veel plezier kan weergevonden worden tijdens de jaarlijkse pikkelingfeesten, voluit ‘Het Internationaal Folkloristisch Oogstfeest De Pikkeling’
Eerst wat naamsverklaring : een pikkeling komt eigenlijk van het zuidnederlandse woord ‘pikkerling’ en staat gelijk aan de hoeveelheid korenhalmen die de pikker in zijn haak bijeenhaalt en in één bundel op het stoppelveld te drogen legt.
Het logo toont enkele korenhalmen tegen de letter ‘P’ van Pikkeling. Daaronder staat het nummer van de editie.
In 2022 was dat ondertussen de 52ste.
Deze feesten vinden ieder jaar plaats, en dit tijdens het laatste volledige weekend in de maand juli. Place to be : in de Faluintjesstreek, en dit afwisselend in de Aalsterse deelgemeenten Baardegem, Herdersem, Meldert en Moorsel.
De Pikkeling groeide sinds zijn eerste editie in 1969 uit tot een zeer sterk gedragen traditie, helemaal ingebed in de lokale gemeenschap van de Faluintjesgemeenten. Het samenwerken en -feesten zorgt voor een grote betrokkenheid en versterkt de sociale samenhang, zodat er sprake is van een echt ‘Pikkeling-‘ of ‘Faluintjesgevoel’.
De eerste editie in 1969 vond plaats in Meldert op het Hof te Putte. Daarna volgden het Loeremans Hof (Baardegem), de Hoeve Muylaert (Moorsel), de Hoeve Van Cauwelaert (Meldert), de Hoeve Van Nuffel (Herdersem) en het Hof ter Linde (Baardegem).
Het evenement startte heel eenvoudig als een folkloristische heropleving van vroegere volksgebruiken bij de oogst.
Het evenement groeide stilaan uit tot een gebeuren waar televisie (onder andere in 1974 waar de Vlaamse televiesie opnamen kwam maken voor ‘Beentje buiten’), vee, kleinkunst, ministers, muziek- en zangkoren aan te pas komen (de Voorpost 5/11/1976).
Het evenement groeide stilaan uit tot een gebeuren waar televisie (onder andere in 1974 waar de Vlaamse televiesie opnamen kwam maken voor ‘Beentje buiten’), vee, kleinkunst, ministers, muziek- en zangkoren aan te pas komen (de Voorpost 5/11/1976).
In 1976 mocht de beroemde ‘Leirekenstrein’ trouwens zijn allerlaatste rit maken ter gelegenheid van deze feesten.
Over de Leirekensroute is HIER meer te lezen.
Wat ook een mooie traditie is, is het bloementapijt dat jaarlijks voor heel wat kijklustigen zorgt.
In 1978 bracht het Chorum Alostum Imperiale een nieuw lied op de markt. Tijdens de feesten dat jaar stelden ze voor een ruim publiek hun ‘Faluintjesmars’ voor.
Het koor trad er op gekleed als treksters, compleet met rugzak en fluitjes, die uit de keizerlijke stede afgezakt kwamen naar de Faluintjes om er hun dorst te komen lessen bij de ‘pappekoeikes’
In 1979, ter gelegenheid van het 10 jarig bestaan, deed men een speciale inspanning en gaf men ook demonstraties met oude machines. Op het korenveld werd gewerkt met een pikmachine met aflegger, die werd getrokken door paarden.
Ook was er een pikbinder, ook aangedreven door paarden.
Op de boomgaard kwam er een grote en een kleine dorsmolen, maar dé blikvanger werd wel de stoommachine die de dorsmolen zou aandrijven.
Deze stoommachine woog niet minder dan 8 ton, en kwam van bij een boer uit Bouge bij Namen.
Voor het transport gebruikte men een dieplader, ‘tire fort’ en lier.
Ook de BRT en de RTBF kwamen filmen.
Tegen de achtergrond van een snel veranderende landbouw en een steeds voortschrijdende verstedelijking van het platteland, ontstond het idee om een oogstfeest in de Faluintjesgemeenten bij de stad Aalst te organiseren. De optredens van internationale folkloristische groepen zorgen sinds 1989 voor een bijkomende dimensie. VVV De Faluintjesstreek, een vrijwilligersorganisatie van meer dan 500 vrijwillige medewerkers, neemt de organisatie op zich. Bij goed weer ontvangen de Faluintjes gemiddeld zo’n 20.000 bezoekers.
De belangrijkste facetten van de feesten zijn de traditionele muziek uit diverse landen, de nationale en internationale folklore, de veldactiviteiten en de streekgastronomie. Telkens opnieuw komen er duizenden belangstellenden naar dit oogstfeest.
Een belangrijk facet van het feest is de levende tentoonstelling ‘van graankorrel tot brood’ staat de graanoogst centraal. Vrijwillige ‘veldwerkers’ demonstreren alle stadia van de voedselketen, zowel de voorbereidende werkzaamheden (ploegen, eggen, zaaien, opnieuw eggen) als de traditionele oogst van de graangewassen (pikken, binden, stuiken, binnenhalen, dorsen, wannen, malen en bakken).
De verbinding tussen verleden, heden en toekomst is hierbij van groot belang. Zo wordt de kennis van oude landbouwtechnieken doorgegeven van generatie op generatie en levend gehouden.
De dans- en muziekoptredens van internationale folkloristische groepen luisteren het feest op. Daarnaast staan er tal van andere activiteiten op het programma: demonstratie van ambachten, een streekproductenmarkt, een paardenprijskamp, wandelingen en vertellingen, etc.
Eén van de publiekstrekkers was ook steeds Anna die met haar liereken de toeschouwers wist te bekoren.
Een draailier (een vroegere versie ervan wordt ook wel organistrum genoemd) is een soort gemechaniseerde viool. De strijkstok is hierbij vervangen door een wiel dat door middel van een zwengel wordt rondgedraaid en dat met hars stroef gemaakt wordt. De snaren drukken hier tegenaan. De melodiesnaar/-snaren (chanterelle(s)) worden met tangenten verkort wanneer de corresponderende toets wordt ingedrukt.
De bourdonsnaar/snaren zijn continu te horen maar kunnen per snaar ook in- en uitgeschakeld worden.
Op 18 maart 2015 kwam echter het droevige nieuws dat Anna De Cuyper overleden is op 95-jarige leeftijd.
De naam ‘Pikkeling’ is ondertussen ook de naam van een biersoort geworden.
Oorspronkelijk was het een donker bier gebrouwen onder de naam Goeleken Faluintjesbier bij Brouwerij Felix en vervolgens bij Brouwerij Van Roy. De naam "Goeleken" verwijst naar de heilige Goedele die in de faluintjesstreek zou verbleven hebben, meer bepaald te Moorsel. Met het faillissement van de brouwerij Van Roy, werd met het veranderen van brouwerij ook het bier en de naam gewijzigd: toen werd het een tripel.
Pikkeling Tripel was een goudkleurige tripel met een alcoholpercentage van 8%. Het werd eerst gebrouwen door Brouwerij Paeleman en daarna door Brouwerij Boelens. Dit bier werd gebrouwen tot 2008 en werd vanaf 2009 vervangen door Pikkeling.
Pikkeling of soms Pikkeling 40 (de '40' verwees naar de veertigste ie van het Pikkeling-festival in 2009) was een amberkleurig bier van hoge gisting met een alcoholpercentage van 5,5%. Dit bier, gebrouwen door Brouwerij Slaghmuylder, kwam in 2009 in de plaats van de Pikkeling Tripel Het ging om een etiketbier van Greut Lawauitj. Na twee jaar werd dit amberkleurige bier in 2011 weer vervangen door een blond bier van hoge gisting.
Het huidige Pikkeling-bier is een blond bier van hoge gisting met een alcoholpercentage van 6,2%. Het werd gelanceerd in april 2011. In tegenstelling tot zijn voorgangers is het het hele jaar verkrijgbaar, en niet alleen via De Faluintjesstreek, maar ook bij drankenhandels in de streek.
Een kleine opsomming brengt ons van dranken (zoals jenever – faluintjeskoffie – wijn) tot spijzen (als daar zijn ovenkoeken, pralines, boerenhesp, taart ..)
Uiteraard kunt u al dit lekkers jaarlijks gaan proeven op de welgekende Pikkeling, maar deze Streekproducten zijn ook het ganse jaar te bekomen op de volgende verkooppunten:
Hoeve Van Lierde - Hof ter Dromen (contactpersoon streekproducten : Guy Van Lierde)
Grote Baan 13
9310 Herdersem Tel 053 77 76 47
Tel 0476 60 37 10
Tony Mergan (Faluintjespralines)
Parijsstraat 32
9310 Meldert
www.streekpralinesmergan.be
Tel 052 35 71 28 - 0497 46 63 67
Herman Troch (Wijnmakerij "De Kluizen") (Faluintjeswijn)
enkel wijn op woensdagnamiddag van 14u tot 18 of op afspraak
Broekstraat 42
9310 Herdersem
Tel 053 41 86 01
http://www.domein-de-kluizen.be/ - info@domein-de-kluizen.be
Ambarosa (een oneindig aanbod aan streekspecialiteiten)
De Ridderstraat 38, 9300 Aalst
http://www.ambarosa.be/
Tel 0495 83 40 03
Likeurstokerij V.D.S. (Faluintjeskoffie al dan niet met eiercrème, Faluintjesjenever, Hopjenever, …)
Binnenstraat 33
9300 Aalst
Tel 053 21 14 86
Hier een foto van een typische kruik (of stoop) Faluintjesjenever van uit 1986.
Centraal onderaan het etiket is nog de oude stempel van VdS te zien dat ook als logo gebruikt werd.
Drankenhandel Nuelant (Pikkeling Biertje, …)
Baardegem-Dorp 99
9310 Baardegem
Tel 052 35 86 97
Drankencentrale Vandenameele (Pikkeling Biertje, …)
1-Meistraat 4
9300 Aalst
Tel 053 70 38 15
... en ja ... ook de 'kopvleesfretters' kennen kwaliteit ;-)
Drankenhandel Maes (Pikkeling Biertje, …)
Hoogveld 29
9200 Dendermonde
Tel 052 21 53 69
Tot slot nog enkele mooie foto' s van het bloementapijt uit 2022.
Bronnen :
Ensie.nl
Encyclo.nl
Foto De Faluintjes : Op visite in de Faluintjes : issuu
Foto kruik jenever VdS - Vlindermann (Dit bestand is gelicenseerd onder de Creative Common Naamsvermelding 4.0 Internationaal)
De-pikkeling.be
De Voorpost 14/07/1978
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.