Een
scepter is een staf, meestal voorzien van een dikker uiteinde aan de bovenkant,
die geldt als machtsymbool van een godheid, koning of keizer en daarom tot de
regalia behoort.
Van
oorsprong werd de scepter aanzien als een knots, en was het dus eigenlijk een
slagwapen, teken van macht. De knop aan de bovenkant toonde het symbool van een globe, maar dit
veranderde geleidelijk aan in de geschiedenis. Er zijn zelfs historische
voorbeelden bekend waarbij de knop aan de bovenkant bestond uit een
mensenschedel. Tegenwoordig zitten op deze plaats een of meerdere juwelen of
een figuur (bijvoorbeeld een adelaar, een fleur-de-lys of een rijksappel).
In
de Aalsterse scepter is het wapenschild van de stad terug te vinden.
Wanneer
van iemand wordt gezegd dat hij "er de scepter zwaait", wil dat
zeggen dat hij daar de baas is. Toepasselijk dus voor ‘onze prins’ die
uiteindelijk ‘baas’ mag spelen over de stad tijdens de carnavalsweek.
Toen kersvers prins Yvan in januari 2020 de scepter in de lucht stak, was de euforie in de zaal opnieuw heel groot. 'Opnieuw', inderdaad, want 'het stukje hout' heeft al een hele Aalsterse geschiedenis achter zich. Hier een foto van de overhandiging van de scepter door uittredend Prinsj Bart aan kersvers Prinsj Yvan.
De geschiedenis van de scepter is eigenlijk al zo oud als de geschiedenis van de prins van Aalst.
Toen de eerste prins in Aalst, Kakelaki, werd aangesteld, mocht hij trouwens ook al met een scepter (dé scepter) zwaaien. Dit eerste exemplaar was een ontwerp van Fritz Kieckens, leraar aan de Aalsterse Akademie voor schone kunsten en Herdersemaar Jan Steenhout.
Het is de bedoeling dat de scepter overgedragen wordt van prins op prins, maar na drie prinsentitels mocht de toenmalige 'keizer' Fransky zijn scepter definitief houden.
Fritz moest hierdoor natuurlijk een nieuw exemplaar ontwerpen voor de nieuwe prins van 1957. Hij paste het ontwerp een beetje aan, om toch wat onderscheid te maken tussen die van de keizer en die van de nieuwe prins. Het is op dat exemplaar dat het wapenschild van Aalst, hopranken en maskers werden toegevoegd, en het is naar dit model dat trouwens de huidige scepter nog steeds wordt gebaseerd.
Luc
Peirlinck, zelf prins in 1969, maakte 'zijn' prinsenscepter in zijn atelier
thuis. Luc was schrijnwerker van beroep en maakte van zijn prinsenscepter een kopie die hij zou koesteren als hij het origineel zou overdragen aan zijn opvolger.
Alles over de prinsenverkiezing van 1969 is HIER terug te vinden.
Rond die scepter hangt er tot op de
dag van vandaag trouwens nog steeds een waas van mysterie. "Het jaar nadat ik Prins was
geweest, is die scepter verloren geraakt. Prins Jean-Paul De Boitselier had hem
ergens neergelegd in café 't Muisken en toen hij hem terug wou gaan halen, was
die weg, foetsie. Iemand moet die gepakt hebben en misschien ligt de scepter
van toen nog wel ergens, maar waar die scepter verzeild is geraakt of wie hem
in zijn of haar bezit heeft, weet nog altijd niemand", vertelt Luc aan
‘Het Laatste Nieuws’.
Gezien er een kopie was gemaakt, was het natuurlijk om een duidelijk signalement van de verdwenen scepter op te maken. Na veel onderzoek echter moest men onverrichter zake toegeven dat men de scepter als 'verloren' diende te beschouwen.
Men moest dus op zoek naar een nieuw exemplaar. Na
de diefstal werkten de prinsen carnaval zo'n tien jaar met scepters van
polyester, tot in 1980 Luc Peirlinck opnieuw een houten versie mocht maken.
Ter gelegenheid van de 50ste stoet wou de stad Aalst een scepter schenken aan koning Boudewijn, die tijdens de stoet in onze stad zou aanwezig zijn. Hoewel men de scepter van Luc wou overkopen, weigerde hij dit en de stad gaf daarom Enrico Leclair de opdracht om er eentje te maken voor onze koning. Enrico mocht deze tijdens de stoet overhandigen aan de vorst.
Enrico was prins van Aalst in 1979 en aan het eind van dat jaar werd hij ook als Prins van Oost-Vlaanderen verkozen. Ook hiervoor kreeg hij een scepter natuurlijk. Tijdens de kiezing van 1980 werd deze laatste gestolen, en Enrico weigerde daarop om de officiele prinsenscepter van Aalst door de geven aan zijn opvolger, Polle Keipernaugel.
Omdat Polle dus dreigde een prins zonder scepter te worden werd opnieuw opdracht gegeven aan Luc Peirlinck om een nieuw exemplaar te maken naar model van de in zijn bezit zijnde copie van het origineel.
Enrico had ondertussen toch zijn scepter overhandigd aan Polle, maar deze mocht dat exemplaar dan toch opnieuw inruilen voor de nieuwe - authentieke - scepter van Luc.
Die
‘nieuwe’ scepter ging mee tot in 1993 en was toen aan vervanging toe.
Toen maakte Luc dus voor de tweede keer een nieuwe scepter voor de Prins
carnaval. Dit exemplaar werd voor de eerste keer gedragen door de toenmalige
prins Peter Vereecken, en hij gaf deze in 1994 door aan prins Werner.
2015 werd het jaar dat Luc voor de derde keer eentje maakt.
"Na
22 jaar was de scepter aan vervanging toe", verklaarde schepen Ilse
Uyttersprot (CD&V).
"De
ene Prins draagt er beter zorg voor dan de andere, maar door de jaren heen was
de scepter hier en daar beschadigd".
"Ze
hebben me gevraagd of ik de scepter kon herstellen, maar voor dat geld kan je
evengoed een nieuwe maken. En dat heb ik dan ook mogen doen van de stad",
aldus Luc Peirlinck. De stad telde 500 euro neer voor de scepter. "De
symbolische waarde is echter veel hoger. Prinsen stellen meestal iemand aan in
hun campagneteam die de scepter moet bewaren", zei Uyttersprot.
De
scepter van de prins is gemaakt uit lindenhout.
Luc haalt bij een lokale zagerij een blok hout dat eigenlijk groot genoeg is
voor vier à vijf scepters. Dat zaagt hij thuis in stukken en dan begint hij
eraan. Van het vierkant stuk hout moet er iets ronds gemaakt worden, een heus
precisiewerkje. Dan zet hij eerst hij het schild erop, waarna de 'vezozjes' (maskers)
volgen.
Later
voegt hij er dan de hopbellen - waarmee bier gebrouwen wordt - aan toe. Als
laatste zet hij de grote ajuin erop. Door het feit dat het hout 'leeft' is het onmogelijk om twee identiek dezelfde exemplaren te maken. Ergens zitten er wel kleine verschilletjes in, maar dat is natuurlijk de 'charme' van de stiel ... en in een 'sjarmante' stad als Oilsjt is dat dus zeker aanvaardbaar.
Na
dit beeldhouwwerk, gaat de scepter dan naar Hugo Peeters uit Meldert, die al 45
jaar de scepters beschildert.
Inderdaad,
scepterS, want er worden ook replica's gemaakt van het origineel. De meeste
prinsen houden er namelijk van om op het einde van hun jaar, nadat ze de
scepter hebben moeten doorgeven, een replica mee te nemen naar huis, als
aandenken.
De
nieuwe scepter werd dus doorgegeven door aftredend prins Werner, en dit aan
Joeri Mens. En als de nieuwe Prins en zijn opvolgers goed zorg dragen voor de
scepter, dan kan die misschien ook nog eens 20 jaar mee.
"Als
ik dan nog gezond ben, mogen ze mij vragen om een nieuwe scepter te
maken", verklaart Luc aan wie het horen wil.
Ondertussen
staan er al meer dan 70 scepters ‘op zijn palmares’. Naast die van Aalst, heeft
hij er namelijk ook al gemaakt voor onder andere Denderleeuw, Ninove, Lede en onze
‘buren’ van den Arend.
Om
te herkennen welke scepter van zijn hand is, maakt hij er steeds een inkerving
in. Zo zal je in de nieuwe scepter van dat jaar ergens 'PLuc14.'... terug
kunnen vinden : Peirlinck Luc (of Prinsj Luc) en het jaartal.
Hierbij een filmpje van DRA TV (Digitale Radio Aalst TV) met een interview zodat jullie kunnen zien hoe het maken van de scepter nu eigenlijk in zijn werk gaat.
Door
de jaren heen is het handvat wel veranderd : Het originele handvat zat
onderaan, maar tegenwoordig zwaaien de prinsen graag met een scepter en dan zit
het gewicht verkeerd. Dat werd dus aangepast, en het handvat zit nu in het
midden van de scepter
Eind
2017 kwam dan het nieuws dat dé sceptermaker van Aalst met pensioen zou gaan.
Na 40 jaar stopt de 83-jarige Luc met het draaien van carnavalsscepters.
Toen
Luc aankondigde dat hij ermee zou stoppen, ging er bij houtbewerkend Aalst een
belletje rinkelen. Tejo Soete, zelf meubelmaker, heeft meteen naar Luc
gebeld om te vragen of hij hem de kneepjes van het vak zou willen leren.
Scepters maken was een droom die hij al lang koesterde, maar niet kon
verwezenlijken omdat hij een draaibank noch mallen had. Luc zorgde voor een
model en gaf hem zelfs de originele mallen mee. Net als hij gebruikt hij
lindehout, wat zeldzaam is. Voorlopig echter kan hij nog verder met een boom
die iemand nog in zijn tuin had staan.
Omdat
het zo arbeidsintensief is (gemakkelijk 35 uur), haken veel kandidaten af bij
het horen van het prijskaartje (450 euro, nvdr.). Dat is hetzelfde als wat Luc
vroeg. Daarom is Tejo nu ook een kleiner, carnavalesk souvenir aan het
uitwerken dat lijkt op de scepter.
Ook
Ronny Eemans, kandidaat-prins in 2017, maakt scepters. Al lang, maar sinds
kort pas echte gesculpteerde, naar het voorbeeld van Luc. Zo had hij een
scepter voor Raf gemaakt, als toonbeeld van zijn respect en sportiviteit.
“Tejo
en ik wisten niet van elkaar dat we er elk één voor hem hadden gemaakt. We
hebben daar goed over gesproken en het is zeker niet de bedoeling om in elkaars
vaarwater te zitten. Bij hem is het zijn hoofdberoep, bij mij vooral een
hobby”, zegt Eemans in Het Nieuwsblad.
En
dan is er nog een derde, want ook Roger Roelandt, die ondertussen tachtig
wordt, staat bekend als houtsnijder. Hij maakt voornamelijk trappen, maar op
vraag ook nog steeds scepters, al is het dan niet meteen voor de Aalsterse
'markt'. Hij is vooral bekend om de houten ajuintjes van de Ajuinboer die hij
al jaren maakt.
“Het
is goed dat ze dat allemaal proberen”, reageert Luc. “Ik ben er vooral
mee gestopt omdat ik geen lindehout meer vond. Op den duur moest ik stukken
hout beginnen te lijmen, maar dat is hetzelfde niet. Van Ronny heb ik een scepter
gezien en het ziet er goed uit, maar hij gebruikt ander hout en in de afwerking
is er nog werk aan: het schild, het bot van de ajuin, de gezichtjes, ... Zelf
heb ik er ook jaren over gedaan om het tot in de puntjes te kunnen, ik volgde
aan de Academie zelfs een opleiding beeldhouwen.”
In
de stoet van 2018 kwam nog een 'waardig afscheid' van de sceptermaker, in de
vorm van de praalwagen van 'Om En Vedrom' met als onderwerp 'Prins Luc viert 50 joor Zjubelei'.
Luc
kwam trouwens zelf een kijkje nemen, en laat ik daar nu net in de buurt gestaan
hebben. Hierbij dus een foto van Luc met
Luc, aan de wagen waar hij samen met zijn scepter ondersteund werd door het stoetliedje ...
"Het schoeinsjte stiksken aat, beklidtj mè veil diamanten en
gaad"
Dat Luc trouwens nog steeds carnavalist is in hart en nieren bewijst het feit dat hij nog steeds actief is bij de Prinsencaemere. Hij heeft deze in 1972, samen met Jean Paul De Boitselier, Simon D'Hondt en Karel De Naeyer gesticht.
De scepter die prins Yvan in 2020 de lucht instak, is nog steeds hetzelfde exemplaar als dat van 2015 ... van de hand van Luc dus ... Als Yvan en zijn opvolgers er dus wat zorg voor dragen, zijn we opnieuw vertrokken voor een paar jaar ...
Een
eventueel nieuw exemplaar zal echter niet meer vervaardigd worden door Luc.
Op
woensdag 18/2/2020, amper een paar dagen voor carnaval vernamen we immers het
droeve nieuws dat Luc overleden is.
Op de facebookpagina van de Prinsencaemere vinden we het volgende :
‘Lucsken, het sloeg in als een donderslag bij heldere hemel … twee weken
geleden vol energie op onze vergadering, je keek uit naar onze komende
prinsjkesdag maar het mocht niet zijn …
Vaarwel prinsj Lucksken!
We gaan je missen!
Doe ze ginder boven allemaal de groeten!'
Hierbij het stoetliedje van 'Om en vedrom' ter gelegenheid van de '50 joor Luc' ...
Bronnen
aalstcarnaval.be
De Voorpost 15/2/1980
HLN 16/9/2017
Het Nieuwsblad 13/1/2011
interview Radio Goeiedag 2018
info Om en Vedrom 2018
foto prins Bart/prins Yvan HLN 26/1/2020
foto Luc en scepter Carnavalskoentje 16/1/2015
foto Luc en Om en vedrom : eigen foto
filmpje DRA TV via Vimeo 2015
stoetliedje 'Om en vedrom 2015' via YouTube - Oilsjt Carnaval
