Poppentheater 'De Troubadours'

Dat Aalst een bijzonder rijk poppenkastverleden heeft, mag duidelijk zijn.
In dit artikeltje even de aandacht op 'De Troubadours', het gezelschap dat onder andere Jan Klaassen een ereschavotje gaf, maar ook instond voor heel veel andere producties.

Het gezelschap werd gesticht in 1945.

Hun eigen theater bevond zich tot 1978 in de Kattestraat, naast de speelgoedwinkel “St-Maarten”, maar ze speelden ook heel vaak 'op verplaatsing' … in scholen, op feestjes, tijdens evenementen, …De poppenkast van "De Troubadours" was zo onder andere steeds de hoofdact van het Kerstfeest dat de Filature du Canal elk jaar voor de kinderen van de werknemers organiseerde.

Hier zien we Charles Smekens die het gezelschap inleidt tijdens een optreden in 'het Volkshuis' (jaren '50).

Waar de optredens ook plaatsvonden … zeker was dat het altijd gebeurde met een zeer enthousiast publiek.

Zeker met de voorstellingen van Jan Klaas(sen) waren de kindjes begeesterd, en het enthousiasme was niet te temmen als ze zelf konden 'meehelpen' om het één of ander mysterie te helpen ontrafelen.

In 1946 vinden we volgende aankondiging ter gelegenheid van het stuk ‘Jan zonder vrees’ :

“Poppentheater De Troubadours, zaal st Jozef, Meuleschettestraat.  Zondag 24 februari 1946.

Weken lang zult ge lachen als gij komt kijken naar het succcesstuk.”

Een jaartje later heeft het gezelschap zelfs de eer om te mogen spelen in de ‘sprookjesatmosfeerachtige’ kelder van het Belfort, die het stadsbestuur bereidwillig afstond als steun voor het nieuwe herlevende poppenspel in Aalst.

De stad verkondigde te beschikken over “‘mooie, amusante, opvoedende, onderwijzende en gemeenschapsvoelende’, alles samengesnoerd door het woord ‘vreugdige’ poppentheater”.

Men ging dus op dit elan verder en bracht vele prachtige stukken ...

Dat men ook geen ‘zware’ onderwerpen uit de weg ging, bewees men onder andere in 1950 door een voorstelling van ‘Iwein van Aalst’, ook al in de kelders van het Belfort.

Hier een foto van een voorstelling uit de jaren ’50, waarschijnlijk tijdens een evenement georganiseerd door de Aalsterse afdeling van de Socialistische Partij in het Volkshuis.

Jan Klaassen dan ...

De naam Jan Klaas(sen) is zeker niet onbekend in de ‘lage landen’. Zowel in Nederland als in België wordt de naam vaak gegeven aan houterige, inhoudsloze mensen. Ook "Houten Klaas" is hiervan afgeleid.

De figuur Jan Klaassen is hoogstwaarschijnlijk gebaseerd op Pulcinella uit de Italiaanse commedia dell'arte. Hij had in elk geval oorspronkelijk hetzelfde uiterlijk, namelijk een hoge bochel en een puntige buik. Ook kenmerkend : hij heeft een grote snavelachtige neus die rood is van de drank, en de kin is naar de neus toe gebogen. Hij draagt een hoge puntmuts die naar voren hangt, met een belletje of kwast aan de punt en zijn voeten steken in klompen.

Hij is een ietwat ‘sullig’, dom personage maar wel steeds met een gouden hart. Hij betrekt het publiek heel vaak bij het spel. Zo zal hij hen steeds vragen om op een bepaald voorwerp te letten en hem te roepen als er wat mee gebeurt. Dat dit verkeerd afloopt staat uiteraard bij voorbaat al vast, hoewel de kinderen toch steeds maar weer het hart uit hun lijf schreeuwen om hem op het gevaar te wijzen. Toch hebben al zijn avonturen een happy end en kunnen de kindjes dus altijd zonder trauma’s naar huis.

Naast Jan Klaas waren er nog enkele andere "vaste" figuren, waaronder : Katrijn, de vrouw van Jan, de champetter, Hettie de heks op een vliegende bezem, de duivel (die steeds met heel veel lawaai en lichteffecten werd aangekondigd) en de nachtwachter. Deze laatste riep geregeld het uur om in de trant van : "Het is nu twee uur ’s nachts, en al de serieuze mensen liggen in hun beddeee !!!"

Het Jan Klaassenspel wordt traditioneel gespeeld met handpoppen in een poppenkast. Jan Klaassen wordt door de poppenspeler altijd op de rechterhand gehouden, de andere personages op de linkerhand. Er zijn ook spelers die Jan Klaassenvoorstellingen met marionetten geven.

Uit ‘De Gazet van Aalst’ van 4 februari 1954 leren we dat een brand in een café zeer zware gevolgen gehad heeft voor het poppentheater.

Door de brand in zaal ‘Alost Sports’ is het poppentheater alle spullen voor de voorstelling is kwijtgeraakt, en daarom zullen de voorstellingen ook geen plaats meer kunnen vinden.

In hoofdletters is onder het artikel terug te vinden dat Jan Klaas dood is, maar ‘hij terug zou komen!’, aldus De Troubadours.

Men doet rondhalingen in Aalst, in de hoop toch nog wat centjes bij mekaar te kunnen sprokkelen om het gezelschap opnieuw aan materialen te helpen en in ruil voor een gift geeft men ingangskaarten weg.

Het is naar aanleiding van dat bewuste artikeltje uit 1954, dat een Nederlands gezelschap (Vriendenkring ‘Ge Wit ‘t Oit Noit Nie’ uit Heeze) zijn inspiratie vond voor de Brabantsdag in 2014. Zij zouden Jan Klaas in al zijn glorie laten terugkomen.

Maar het lot zou het lot niet zijn natuurlijk ...

In de nacht van 23 augustus 2014 heeft een korte hevige brand de praalwagen van de vriendenkring getroffen. De wagen, met daarop de uitbeelding van een poppentheater, is daardoor grotendeels verloren gegaan, inclusief de poppen en het decor.

De oorzaak van de brand is waarschijnlijk te vinden bij het ontwerp van Frank Schooleman, die geprobeerd heeft om de wagen een zo natuurgetrouwe uitbeelding van hun onderwerp te willen geven ... wat dan ook blijkbaar meer dan goed is gelukt.

 De brandweer was snel ter plaatse om de brand gecontroleerd uit te laten branden. Er vielen gelukkig geen slachtoffers en er is ook geen aangifte gedaan van brandstichting.

De Vriendenkring was met deze brand dus niet echt benadeeld, aangezien zij net de brand bij Poppentheater De Troubadours in Aalst als onderwerp hadden. De ironie van het lot ...

De Troubadours herrezen na hun tegenslag al snel en vatten de optredens opnieuw aan. Er werden opnieuw grote successen opgetekend en men liet opnieuw zalen vollopen. 

Eind jaren ’80 echter bleek poppentheater dan toch op sterven na dood. TV verdrong het theater en er was nog amper belangstelling voor de kunst van het poppenspel.

Aalst had gedurende verschillende decennia een bloeiend poppentheater gekend met onder andere, poppenkelder Tijl en de Troubadours maar daar kwam jammer genoeg een eind aan.

Tegenwoordig zijn in Aalst toch nog enkele gezelschappen actief, onder andere ‘Aabazjoer teejoter’ en ‘Sloef – reizend poppentheater’. En natuurlijk 'de Bende van Richaar' niet te vergeten natuurlijk, die op regelmatige tijdstippen zorgt voor een echt 'Aalsters' stuk in de gedachte van Shakespeare.

Het poppenspel is dus zeker nog niet dood ...

en ook Jan Klaassen blijft verder leven ...

Bronnen :

foto jaren ’50 : MadeInAalst 

foto Volkshuis jaren '50 : MadeInAalst

corsonetwerk.nl

Gazet van Aalst 4/2/1954

Heeze24nl/

miekevanosbrabantsedag.wordpress.com

De Gazet van Aalst, 21/2/1946 – 29/5/1947 – 15/6/1950 – 7/1/1954 – 14/2/1954