Ambachten : Barbiers

Een barbier is een zeer oud beroep dat reeds bij de Egyptenaren in hoog aanzien stond. 

De naam is afgeleid van het Latijnse barba dat baard betekent. Het is vanaf de 14de eeuw dat de barbiers begonnen zijn zich te verenigen in zogenaamde ‘gildes’.

Een barbier houdt zich bezig met het scheren, knippen en verzorgen van baarden en snorren. Tevens is hij vaak ook  herenkapper. Dit is hoe wij het woord heden ten dage soms nog wel eens horen of gebruiken.

Dit is echter niet altijd zo geweest.

In de middeleeuwen omvatte het werkterrein van de barbier bovenop 'kapper' ook nog dat van 'chirurgijn'.

Dat was eigenlijk een soort combinatie van tandarts en geneesheer. 

Het trekken van kiezen en aderlaten waren de meest voorkomende behandelingen. 

Aan dit laatste herinnert bijvoorbeeld de rood-witte paal bij de ingang van sommige kapperswinkels. 

Deze paal is eigenlijk een uitbeelding van de bandages die na het aderlaten werden uitgehangen om te drogen, en natuurlijk ook vaak in elkaar verstrengeld raakten.

Er werd reeds aangehaald dat de barbierspiraal zijn oorsprong vindt als een soort uithangbord aan de deur van de barbier. De witte strepen symboliseren de windels en verbanden, terwijl de rode strepen symbool stonden voor het bloed van de aderlatingen.

Het bloederig verband werd na het aderlaten gewassen en te drogen gehangen op een paal, waarbij het in de wind spiraalvormige bewegingen maakte. Dit is echter slechts een deeltje van de uitleg. Het vertelt wel de betekenis van dit symbool, maar het zegt niet waar het vandaan komt.

Oorspronkelijk waren er dus enkel de witte en de rode spiraal. Later werd in de Verenigde Staten van Amerika de blauwe spiraal toegevoegd, wat mogelijk ook een verwijzing was naar hun nationale kleur.

Het scheren van de baard gebeurt met een vlijmscherp scheermes dat op leren banden geslepen wordt. Door de ontwikkeling van het veiligheidsscheermes, de tondeuse en het elektrische scheerapparaat raakte het beroep in Europa en Noord-Amerika na de Middeleeuwen steeds meer in onbruik. 

In veel Aziatische en Afrikaanse landen wordt het beroep van barbier echter nog steeds beoefend, vaak op straat, in combinatie met schoenenpoetsen.

Het verschil tussen een kapper en een barbier is in principe dat een barbier ook baard en snor doet. Een kapper knipt vaak enkel het haar. Tegenwoordig is er echter nauwelijks nog een verschil tussen een barbier en een kapper.

Afbeelding van een barbier uit 1568

In 1658 publiceerde Jan Amos Comenius, een theoloog uit Moravië, zijn werk "Orbis Pictus", wat beschouwd wordt als het eerste gedrukte en geïllustreerde schoolboek. 

In hoofdstuk LXXVI is in dit verband de afbeelding van het interieur van een barbierspraktijk te zien. Een barbier-chirurgijn voert een aderlating uit op een patiënt. De patiënt houdt in de rechterhand een staf, zodat zijn arm bij het aderlaten horizontaal blijft. De staf wordt aan de arm bevestigd door er windels rond te bevestigen.

Bronnen : 

Wikipedia 

The barbers’ history : users.telenet.be/willy.debaerdemaeker