Wel, ... Hieronymus Duquesnoy De Oudere neemt deze
taak volledig voor zijn rekening.
Hiëronymus of 'Jerome' Duquesnoy de Oudere, (1570? -
1641) was een Zuid-Nederlands (Vlaams) beeldhouwer.
Hij trouwde in 1595 en vestigde zich toen in Brussel,
waar hij hofbeeldhouwer werd van Albrecht en Isabella.
Hij maakte voornamelijk werken voor het paleis en de
tuinen, maar ook kerkmeubilair na de beeldenstorm van 1566. Door de beeldenstorm
waren er namelijk enorm veel beelden en sculpturen die dringend moesten hersteld of
vervangen worden.
Een voorbeeld van zijn buitengewone kunstwerken, kan
men zien in de Sint-Martinuskerk van Aalst. Daar is, in de koorommegang -
ongeveer ter hoogte van het altaar - een door hem gebeeldhouwde sacramentstoren
opgesteld (gebouwd in 1604).
Sacramentstorens zijn kleinschalige (?) architecturale constructies in een kerkgebouw die dienst doen als tabernakels. De middelste toren bevat het eigenlijke tabernakel. Achter de vergulde deuren worden de geconsacreerde hosties bewaard, die symbool zijn van Gods aanwezigheid. Dit is voor Christenen dan ook een heilige plaats.
Meestal
wordt om die reden dan ook steeds een godslamp aangestoken in de buurt van het tabernakel.
De
Sint-Martinuskerk in Aalst liet reeds een eerste sacramentstoren bouwen rond
1550. Deze werd grotendeels verwoest tijdens de Beeldenstorm van 1566. Er is
nog een restant van deze eerste toren bewaard gebleven in de winterkapel van de
kerk. De huidige sacramentstoren van Aalst werd gebouwd in 1604. Daarmee bezit
Aalst een van de jongste sacramentstorens van Vlaanderen.
De
stenen toren in het koor van de Sint Martinuskerk dateert dus uit 1604, is ongeveer
8 meter hoog en 3,3 meter breed, en werd gebouwd voor het bewaren van hosties.
De
toren is opgebouwd en werd prachtig versierd met niet minder dan 38 beelden en
talrijke reliëfs.
Het
laat-renaissancistische kunstwerk staat links van het hoogaltaar en bestaat uit
drie torens, waarvan de middelste de hoogste is en het tabernakel bevat waar de
hosties inzitten.
De
toren is rijkelijk versierd met beelden en geeft een kleurrijke indruk door de
grote verscheidenheid aan materialen. De vele beeldjes hebben allen een
verschillende symboliek en een specifiek verhaal te vertellen. Het kunstwerk is
zeldzaam is zijn soort aangezien er tijdens de Beeldenstorm veel
sacramentstorens werden verwoest.
Tijdens
de restauratiewerken van de toren in 2018 werd trouwens ontdekt dat de beelden
oorspronkelijk niet wit waren. Men ontdekte dat ze vroeger onder andere felroze
oren hadden, alsook blozende wangen en donkerbruine wenkbrauwen.
De
beelden waren meerkleurig geschilderd, enkelen werden tot soms maar liefst 9
keer overschilderd door de eeuwen heen. Op andere beelden werden elementen in
bladgoud en uitgewerkte schaduwpartijen teruggevonden.
De
vondsten worden verder onderzocht door het Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium.
De
restauratiewerken waren het gevolg van het feit dat de kerk (en dus ook de
beelden) in de loop van de eeuwen heel wat meegemaakt hebben. Onderdelen werden
afgebroken, en bij sommige beelden ontbraken dus hoofden of ledematen. Zo
bijvoorbeeld ook het hoofd van Jezus Christus op het albasten centrale reliëf
van het Laatste Avondmaal dat zich centraal in de sacramentstoren bevindt. Op oudere foto's van rond 1947 stond het
hoofd nog stevig vast, maar rond de tweede helft van de 20ste eeuw is het
jammerlijk verdwenen. Op basis van oude foto's kon het hoofd echter
gerestaureerd worden, en dus heeft het beeld sedert begin september 2018
opnieuw een hoofd.
Duquesnoy heeft echter niet enkel dit prachtige werk op zijn palmares staan. Een
ander bekend werk van Jerome is 'Manneken Pis', het bronzen beeld van een
plassend jongetje in het centrum van Brussel.
In
1619 besloten de Brusselse autoriteiten de bestaande fontein van Manneken-Pis
te renoveren: de zuil, het waterbekken en het beeldje werden vervangen. Ze
plaatsten een bestelling bij de toen beroemde beeldhouwer Hiëronymus Duquesnoy,
voor het maken van een nieuw Manneken-Pis in brons.
De
kunstenaar gaf een barokke interpretatie aan het thema van het plassende
jongetje. In de Grieks- Romeinse oudheid was het trouwens niet uitzonderlijk
dat Cupido, de god van de liefde, werd afgebeeld als een naakt jongetje (al dan
niet met vleugels) dat stond te plassen. Tussen de 15de en de 18de eeuw was de
figuur van de urinerende Putto (‘jongetje’) een populair thema in de kunst. In
Europa werden daarrond vaak fonteinen gebouwd
Voor
het Warandepark van het Koudenbergpaleis maakt hij een Maria Magdalena, die
later door een kopie werd vervangen (het origineel berust in de collectie van
het Gemeentelijk Museum het Broodhuis).
En
in de Onze Lieve Vrouw van Goede Hoop in Vilvoorde bevindt zich een marmeren
epitaaf van Henricus van Bronchorst (+1629), die ook het werk zou zijn van
Hieronymus.
Jerome
Duquesnoy de Oudere is de vader van Frans en Hiëronymus Dusquesnoy de Jonge, en
was de hofbeeldhouwer van Albrecht van Oostenrijk.
Hier nog een detail van de sacramentstoren in de Sint Martinuskerk
Bronnen :
Gidsbeurt erfgoeddag 2016
eigen foto's
Géraldine Patigny, "Une vie archivée: Jérôme
Duquesnoy le Vieux, sculpteur bruxellois sous les archiducs Albert et
Isabelle", in: Annales d'Histoire de l'Art et d'Archéologie, 2015, p.
167-175
Luc Robijns, Inventaris van het kunstpatrimonium, De Sint Martinuskerk te Aalst (Gent, 1980)
Luc Robijns, Inventaris van het kunstpatrimonium, De Sint Martinuskerk te Aalst (Gent, 1980)
kerknet.be/parochie-aalst-linkeroever/artikel/restauratie-sacramentstoren-de-sint-martinuskerk-aalst
Geen opmerkingen:
Een reactie posten