Alf

In Aalst hoorde men vroeger ook wel eens de uitdrukking 'Hij is door den Alf bereën'. 

Het is een gezegde dat vaak voorkwam in heel Brabant.

Men zei dit wanneer iemand gek was, of zich vreemd gedroeg.

De beroemde / beruchte 'kleddemevel' had dus blijkbaar zeker niet het alleenrecht om mensen op de rug te springen, ook deze Alf (of Alverman) kon dit wel eens doen.

De Alf sprong je op de rug en je kon je er niet van ontdoen. Mensen die 'van den alf' waren geleid, moesten urenlang doorlopen en ronddolen.
Enkel wanneer de kerkklokken luidden stopte de Alf zijn activiteiten.

Een 'Alf' of 'Elf' is een wezen dat eigenlijk afkomstig is uit de Germaanse mythologie. 

Woonden de verschijningen in huizen dan werden ze kabouters genoemd. Woonden ze in de vrije natuur, dan waren het elfen. 

Men had zowel goede elfen (de zogenaamde 'lichtelfen' of 'witte elfen'), maar daarnaast bestonden er ook slechte ('donkerelfen' of 'zwarte elfen').
De lichtelfen (oudnoors Ljosálfar) waren helderder dan de zon, echt mooi om te zien.

De donkerelfen (oudnoors Dökkálfar) waren zwarter dan pek. Zij komen overeen met dwergen en trollen, en verbleven in de onderwereld.

De associatie met 'goed en kwaad' is dus nooit ver weg geweest. We kunnen dus heel gemakkelijk een vergelijking maken met 'engelen en demonen' uit het Christendom, of 'Devas en Asuras' uit het Hindoeïsme, of nog 'Seelie en Unseelie' uit de Keltische mythologie. 

In Drenthe (NL) leefden ze in grafheuvels, tegenwoordig de 'Witte Wieven' genoemd. In de Veluwe spreekt men van 'Blauwe Gerrit', vanwege zijn lichtgevende blauwe ogen.  Elfen werden in sommige streken ook beschouwd als de zielen van de overledenen.

In heel Noord en West Europa werden zo duizenden verhalen verteld over elfen. Sommige elfen waren heel klein, anderen hadden gewoon de gedaante van mensen. Maar één ding hadden ze wel allemaal gemeen : het plagen en sarren …

Het woord 'Alf' zou verwant zijn met een oud Indo-Germaans woord dat 'wit' betekent. Zie ook het Latijnse 'albus'. Deze oorspronkelijke betekenis is onder meer karakteristiek voor de alven in de Noorse mythologie, die hun lichtverwantschap behielden als hun goddelijke status. Alf is etymologisch verwant met het uit het Engels ontleende 'elf', maar heeft in tegenstelling tot de elf wel de negatieve betekenis bewaard die de wezens werd toegekend in de Middeleeuwen. De Christelijke kerk zag hen op dat ogenblik immers als demonen".

Ook de naamgeving van het dorp 'Ter Alfene' bij Welle, zou hiervan afkomstig kunnen zijn. Hier zijn echter verschillende theorieën over. Een belangrijke is dat 'Alfene' afkomstig kan zijn van het achtervoegsel -ona, wat 'waterloop' wil zeggen. De stam 'alb' staat dan weer voor wit. Het witte water dus, wat mogelijk is omdat de huidige Bellebeek (die ontspringt in Dilbeek) dit dorp doorkruist.

Een andere uitleg is dat 'Alfene' een verblijfplaats was van Elven, Alpen of Alfen, de kwelgeesten dus die hierboven beschreven werden. Uiteraard gaan we voor deze laatste uitleg :-) 

Bronnen : 

'alf', in : folkloristisch woordenboek van Nederland en Vlaams Belgie / K. Ter Laan, 1949, p 10

Teralfene : boek van Pierre Van Liedekerke, 1985

'Verhalen van stad en streek : sagen en legenden in Nederland' / W. De Blécourt, 2010, p 543

P. Vermeyden, A.Quak (2000) : Van AEgir tot Ymir, Nijmegen

F. Van Coetsem (1949) : 'De semantische ontwikkeling van de Vlaamse uitdrukking van den alf geleed zijn', in : Taal en tongval 1, p 20-26

Etymologisch woordenboek van het Nederlands / M.Philippa, 2003-2009